Tamana

Tamana/mamomoay(高麗菜/包心菜)

O tatapangan no tamana/mamomoay(高麗菜/包心菜的由來)

O tatapangan no tamana/mamomoay i, o sowal no mafana’ay a tamdaw, sowal sa ora tamana hananay nano ‘ayaw naitiniay i Tichonghai no Aowcow(歐洲地中海) saan, itiraho Kosila(古希臘) ato Koroma(古羅馬) iraay to amarenak ami sakakahad a mipaloma saan, likor sato tangasa i sasifo’an no kalomihcaan no hekal(中世紀), malenak to a tailaicowaco:wa a finacadan saan. Sanaw itiniay tono Taywanay(台灣的) a tamana/mamomoay i, o nano naitiniay i Holan(荷蘭) a kanatal tora tamdaw no Holan ami pacomod itini i Taywan saan, pangangan sa kola itinia:ay i Taywan a paylang(閔南人) a tamdaw i o Kawlicay(高麗菜)( ko-lê-tshài) ha nangra a pangangan, nawhani ora 「Kool」sanay no Holan(荷蘭) atamdaw i, omasalimoroay sanay ko imi nira, dodosato itini i kaholaman(華人) ira ko panganganay to Fancilan(番介藍)( hoan-kè-nâ) hananay. Lomasato itini i Ciokoku(中國) pangangan sa cangra i Ciensincay(捲心菜) han nangra, itini i Hongkang(香港) pangangan nira o Yiecay(椰菜) hanangra, nawhani nano Kanlan(甘蘭) ko lalengatan nira, nikaorira i tini i cowaco:wa i adi:hay ko kasasiromaroma a pangangaan, caay ka^min a sowalen, dengsa tonomita o taywataywanan(閩南地區) itini i Taywan i, o Kawlicay(高麗菜) aca o Kanlancay(甘蘭菜) han a pangangan, loma irako Pawsincay(包心菜) ato Policay(玻璃菜) sanay a pangangan tora tamana/mamomoay.

Masamaanay ko pinangan no tamana/mamomoay.有關高麗菜的特徵

Tosaay a mihecaan ko kalengaw nira, limoloay kotileng kifetoliy ko papah, apoto’ay ko pikafitan nira, sato o kandaway ko polong papotal no tileng nira, nikaorira ano hacecaycecayen ami fetelak ko kahcecaycecay no papah nira i, o laloma’ay no heci nira satomeli’ sanay ito, nowhani mihacecacecay ko papah nira ami tafo a masalimolo, ano tata’ak cingra i matiya o tata’akay a fongoh no tamdaw, o pinangan nira ira ko limoloay mato mali, ira ko matonpi’ay, ira ko macidemay ko hemot, cecay a rengawla cecay a kasa limolo, sanaw i omamomoay haan no mita o Pangcah/’Amis, o takalaw nira i caay pakatafesiw to tosor no o’oe, nikaorira iraay ko caay ka ‘eming saan a limolo, macelak ko papah nira ‘edeng sa osifo’ nira ko limoloay, sanaw ano miarasahaw i, deng yaisifo’ay komi araan.

Samanen ami paloma to tamana/mamomoay.要如何種植高麗菜

O mananamay ami paloma to tamana a tamdaw i, mili’ayaw saca ami sasapar i rikot to sapaloma, ano hakowaen ako ko kakahad topipalomaan, ira kopi hapinang ami sa’osi, masolinga madipot ko sapar, caay kacifao fangcal ko lengaw ko to’as nira, marawod ko 18~38 a lomi^ad, m^edeng to a linahen tayra i womawomahan ami hacecacecay amipaloma, olanan a omah i, mahelekay to ami kangkang awaay to ko kalolengos, fangcal ko cepa’ no sota’, ano mipaloma i hacecaycecay han matatodong ko la^ed ami salowilowis, ano mipananom i, tinieng i la^ed nira amipananom, patatodongen kopi cepa’ ato patayhi tiya fangcal ko lengaw nira, malaod to ko 75~88 a romi’ad i, matatodong a siokaken. O tamana/mamomoay i, itini saca i fangcalay sesa matatodongay ko cepa’ nanom ato fangcalay lomi^ad kokalengawan nira, o sowal no mafana’ay paloma a tamdaw i, ano ri’ayawen ami patayhi to ta’i no ‘ayam ato mapoheday rengos ‘asisiw kora omah i tadacangcalay, romasato o sowal nomi kingkioway to sota’ atamdaw, sowalsa itini i PH6~6.8 a sota’an omalaliday koka cepa’ a omah i, oranan ko kaolahan no tamana/mamomoay dateng a malengaw, ano adihay tato ko nanom i, caay ka fangcal, ano matalaw ka’icangan no sota’ i, nga’aiay tahepoen to sapitahepo a calay. O matatodongay a pipalomaan to tamana/mamomoay i, itiraay i ‘ayaw no kacihelangan tora so’emetay alomi’ad, yahelek saho koka si^enawan, misatapang to ami sasapar

ma^deng 3~4 ko papah nira i, o takalaw nira ano 10~13 a limian(厘米), misatapang to tosapilinah a patayra i omah, tatiih i tata’akay ko cidar ami linah ama tayal, mahelek to ami paloma i, dodo sato ami patatodong a pananom, malawod ko tolo a lipayan i, ga’ay to ami poliyaw, likorsato malalok ami dipot tora tamana tiya fangcal ko lengaw ko to’as nira, tiya caay to kakali’angen no fawo, nawhani maolah ko kalofawo to tamana, ano mifonsa to sapaiyo i, ira ko sapipatatodong to sapifonsa ami patay tora fawo, tiya caay to kakali’ang halo tamana/mamomoay amapolong.

O pisiwkakan to tamana/mamomoay高麗菜的收成

O pisiwkakan to tamana hawi, nano samalata:ray apisiwka i, nani paloma tangasa i pisiwkakan 55 a lomi’ad, o matatodongay a pisiwkakan a lomi’ad i, ma^eng tira i 75~88 alomi’ad, o sahalafinay tangasa ika’ikesan nira i, alatek tangasa i 95~105 alomi’ad, lomasa o ‘alaw ami patatodong to to’as nora tamana/mamomoay, nomiso sa afaloco to fana’ ami hapinang, ano militod ami ara toya tamana i, mihapinag to pilitodan to po’ot, tiya ma’osaw kotapangan nira oya mato fongohay a tamana dateng koma alaay, iraay ko halo tapangan hananay ami fi’enot, rikor sato ami hacecay ami solinga, ano adihay sato i, aniniay tamdaw

i, o kikay to ko matayalay ami polong ami siwka, tiya o paliding ko mami onpang a patayra i ichifa(菜市場). Ano mina’ang tora tamana/mamomoay i, itila i 0~4°C an, toka sienaw nira, metalaw to fa^det, tatiih ama ‘icang tato, matatodong koka ce^pa’ nira tiya facalay.

Sama^neng ami tangtang a koma^en.(要如何煮來吃)

O tadafangcalay a dateng ko tamana/mamomoay, takalaw ko iyofong(營養) nira, iraay koya wisenso-C(維生素C)、cinwiso(纖維素)、tansoihoahewo(碳水化合物)、ato masama^ama^anay a kongwoce(礦物質) nira, romasato iraho koya wisenso-U(維生素U) nira tosapi adah to doka’ no tina’i, togalhaca ira koya yasiwsoanan(亞硝酸胺) nira tosapi padang ami forfor to kakaenen. Sanaw ci’icelay ami li’ayaw ami sanga’ay to sa^ca ka ciadada to kolo^kang(癌症), sanaw manga’ay a malalid a koma^en to tamana/mamomoay a dateng. Nga’ay a sakohawen, nga’ay a ciyanen, ato misamaamaan ami liawli(料理), adihay komi pasifana’ay to saka fana’ ami tangtang akoma^en, aca to sapacamol ami tangtang, noniyahanto afana’ amatayal to pakaylaay toya tamana/mamomoay hananay a dateng.(suman 0629/’23 Siwkolan ‘Amis)

Tahapinangan參考文獻:

1.香菇玻璃菜牛肉粥[2019-12-20]存檔

2. 高麗菜 ko-lê-tshài[2020-08-30]存檔

3.移至：^{3.0 3.1} 你不知道的食物身世 高麗菜是歐洲語言 | 生活 | 重點新聞 | 中央社 CNA[2020-08-30]存檔