Tahiti

nani… a masadak Wikipedia

Tahiti 大溪地[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tahiti (Ferans:Tahiti, ngiha: [ta.iti]), no Ferans a Polinisiya a misi’ayaway to fali a palapala (syakay palapalaan) a ta’akay kanatal, i sasifo’ay notimolan i Taypinyang. Ono Ferans a Polinisiya a kicay, punka ato sici a todong. Nano macelal nidemakan sakatakaraw, adihay no lotolotok palapala tataparan, o maliyokay no raka. Kanatalay ira ko 192,760 (2017 miheca) a tamdaw, o Ferans a Polinisiyaan sa’alomanay tamdaw i kanatal, miki’aloman to misi’ayaway to fali a pala 68.6% ko tamdaw.

Ferans a Polinisiya a maci o Papoti sakaetipan hekal, Faa kasakitakit a hikokiciw o dengan a kahitefoan, raraay no maci 5 kongli (3.11 Inli). Tahiti i 300 -800 miheca ira to ko maro’ay a Polinisiya tamdaw, mahenekay sera ato pifoting ko sakaira no kakaenen, itini 70% a tamdaw cangra tona kanatal. Oroma tamdaw nai Ilopiya, Congko ato kararamod a teloc. Toni pala i 1880 miheca mihapiwan no Ferans a micingcingan kanatal, nikawrira tangasa 1946 miheca oya maro’ay itira a tamdaw itiya cikika to no Ferans. O Ferans a sowal ko kasasowal no Tahiti, nikawrira o sowal no Tahiti o malenakay itira.

I satimolan a Taypinyang a Tahiti o sa’alomanay ko Congko tamdaw maro’ itira, o ngayngay ko sa’alomanay. Tonini a pala kinapinapina pakaala to tadamaanay no fangcalay fafahiyan. O Tahiti o nga’ayay pirakarakan a nga’ayay pisalamaan, macidalay, citafokay tataparan.

Likisi 歷史[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Salongan i ’ayaw 2000 muhecaan, sa’ayaway Tahiti a tamdaw wata ko pilakecan, nai kawali timol a Asiya ano eca i nai Intonisiya lomowad, pakayni Fici, Samoa ato Tongka, ta tahini i Tahiti. 1788 miheca, o tatakosan no Tahiti Pomari tapang mikomoday to Tahiti, patireng to Tahiti kitakit. 1842 miheca macalap no Ferans midipot. 1880 miheca makapi no Ferans, ono Ferans Polinisiya tangasa anini.

Palapala 地理[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O Tahiti no Ferans Polinisiya sa’akawangay tata’akay kanatal. I saka timolan no Hawai to 4400 kongli, sakaetipan no Cili to 7900 kongli, sakawalian no Austaliya to 5700 kongli ko ray. O dadahal nonini a kanatal 1045 pinfang kongli, sa’akawangay o ’Orahena lotok (Mou'a 'Orohena) ira ko 2241m.

Romi’ad 氣候[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

To mihecaan 11 folad tangas aroma miheca 4 folad o ka’oradan, o so’emetay i 1 folad, Papitilot 340mm ko ’orar, ka’icangan i 8 folad, dengan 48mm ko ka’orad. Salongan a hemhem mihakelong to kafafalifalic no romi’ad i 21˚-31˚ ko kola’ed[1].

Tamdaw 人口[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O sowal no kowapin to “Tahiti”, o malitoloay a kalalitemotemohan no kacakat no ’orip.

O Farans a sowal ko sakasasowal no Tahiti, nika o itinian a sowal no Tahiti (Reo Tahiti) malasakasasowalenanay. I Tahiti ira ko 35,000 ko tamdaw no holam, salongan 12% ko tamdaw, no holam a kicay i kaka to 85 %.

Kicay 經濟[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O kicay o maomahay, o afinang, tefos, kosoy, ’apol, losay, cinco ’a’olec. Toni a sici malingato micowat to mirarakatay a liaca ato mimingay kaysya. Itini i Tahiti o cinco ko tadamaanay, mapasadak pa’aca tayra i Dipong, Ilopiya ato Amilika[3].

Kiwiko 教育[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Kanatal no Tahiti ira ko Ferans Polinisiya Daykako, oni a Daykako i 1987 miheca mapatireng, salongan ira ko 3,000 ko tamdaw mitiliday. Iraho citodongay to kiwiko a congsi Lamenais kakoyin (Collège La Mennais). Ci Samoil Walis (Samuel Wallis), o masafadilarn no Inkilis, i 1767 miheca 6 folad 18 romi’ad macakat tina pala, malasarakatay talahekalay tina Tahiti a Ilopiya a tamdaw. Ikoray no Ferans a mipasatorisay ci Kawken (1848—1903) mato’as to tayni i Tahiti ma’orip, itini adihay ko mipasatorisan nira. Itiya satadamaan ko Tahiti a masowal o kananaman.

Pinengnengan tilid 參考文獻[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

1. Papeete, French Polynesia (nano nina’angan tilid, i calay mana’ang). Weatherbase.com. Last retrieved 2007-09-26.

2. French Polynesia - The World Factbook. www.cia.gov. [2021-03-20]. (nano nina’angan tilid i 2021-04-15).

3. Tahitian Wine. Wine-Searcher. [2014-08-31]. (nano nina’angan tilid i 2015-01-14).