Pakaenay to kolong ci Aracay.

Pakaenay to kolong ci Aracay. (牧牛的少年Aracay.)

Ira ko cecay malalokay pakaenay to kolong a loma’, itira i masadafdafay a lotok ko aro’. Misi’ayaw mingataay to ’alo ko paloma’, matiya o romadiway ko falokfok no nanom i ’alo, o nai ’amisay a masonol. Sarikoran no loma’ ira ko takaraway a lotok, ira ko adihayay a ’a’adopen itira.

Pakaenay to kolong wawa, ci Aracay han ko ngangan ningra, o mama ningra o mipakaenay to kolong nano ka’emangan taha to’as, anini sa, mato’as to ko mama, matakonolay to.

Ira ko cecay a romi’ad, tahidang han to ci Aracay, pasowal han no mama: “Wawaaw! Malatiih to kako, awaay maamaan no loma’ i, dengan to oya i pakolongananay a mo’etepay a kolong ko sapafeli i tisowanan, o raan sato ko saka’orip no miso.” han nira. Nano ’emang malawama ko ka’orip, pakatengil to sowal no mato’asay i, tano losa’ sa tomangic ci Aracay.

Mata’elif ko pina a romi’ad, matiya o nano sowal ningra, malek sa to ko mata a miliyas to hekal. Midotoc ci Aracay to no ’Amis a lecok lekakawa ko losimet to mama, o padiyac ko pitademan itira i saikoran a lotok mateli, mapaloma ko kaolahan i taliyok no tadem ko ’icep ato kafohongay (kamaya) a kilng kaolahan no wawa ningra.

Masakapah to ko tireng ni Aracay itiya i, nowhani o mikalalok ningra misimaw to pafelian no mama ningra a kolong, saranikay sa malenak ko kaci tofor, tangasa to i semo’otan, maso’so’so ko kolong to nipaka’enan ni Aracay.

Ira ko cecay romi’ad, I piliyawan to no cidal, o mamipaherek to tayal ci Aracay itiya i, misa’osien cingra to kolong ningra, masapinang ningra cango’ot ko cecay a kolong, liyawen haca ningra a misa’osi, so’elinay cango’ot ko cecay a kolong, nikawrira caay ka kiheren ni Aracay koni, o pilaliw no kolong ko nian saan.

Nikawrira, saka tosa romi’ad, saka tolo romi’ad, madado’edo malowan malowan a sa’osien ko kolong ningra, itiya to misakimokimor ci Aracay, misasikosikol to salawacan no pipaka’enen to kolong, harateng sa to cingra, mato iraay ko komaenay a fao to kolong ako sato ci Aracay itiya.

Ira ko cecay romi’ad, talifahalan sa matengil ni Aracay ko celi’ a ngiha i kilakilangan, oya sa kolong ma’emin macekak ko tangila naira a misa’oca’ocay. Ci Aracay sato i, mihinefa i sera a misasikosikol to liyok itira, so’elinay, ira ko cecay a ciopihay to mo’etepay ko laya’ a ma’eferay ta’akay lidep, nai kakarayan pasila’eno misiyop, oya wa’ay noya lidep mikoramet to tofor a kolong, nanoyaan ranikay patiko tayra i kilakilangan, mahapinang manengneng ni Aracay ko ’edes nira, itiya comikay a milaop milaha’ ci Aracay.

“Wao… o kolong ako, o kolong ako, o kiso aca ko mitakaway, patikoen koya kolong ako.” han ni Aracay milaha’, nikawrira oya ta’akay lidep ranikay milaliw, caay pahoda malahedaw to i nengneng ni Aracay.

“Aya, caay aca, songila’en a misimaw ko kolong saan ko mama i, ano caay pisakimokimor to sakaeca kari’angen no lidep i, oya ’alomanay a kolong i o mama’emin nira a komaen, tayra kako i kilakilangan mikilim toya lidep, laplapaw ako.” saan ci Aracay itiya. Orasaka, laplapen ni Aracay patayra i pakolongan to nano nipatirengan ningra ato mama, misakalamkam to cingra misanga’ to po’ot, pana’ ato ‘idoc, cilah ato kakaenen, talalotok a mikilim to kaitiraan noya lidep a mihadfek.

O katalawan to ko kilakilangan, ala cocokay han no ceka ko wa’ay, o riko’ sa macinas to no ca’ang no kilan ato cekaceka, o kaitiraan no lidep a dihif caay ko rahodayay makilim, marawraw to ko lalan ni Aracay, nikawrira caay ka sefel cingra, paso’elin ira i ngata no ka itini ako saan cingra.

Kaitira ni Aracay i kilakilangan to tolo a romi’ad i, tahira cingra i kadikadisan a lotok, adadaen cingra to kadoka’ no wa’ay, saka pahanhan sa cingra itira. Talifahalan sa, manengneng ningra ko tatihiay a wa’ay ira ko dihif, ira ko cecay a wawa to fafahiyan marofo no kilang a ’adipel, faheka ci Aracay itiya, hirateng sa cingra.

“O tonotono’an itini i, manaira ko matiniay a kafahekaan a demak?” saan cingra a mihirateng, nanoya do’edo han ningra pasayra i dihif i, caay ho ka pasowal ci Aracay, tano tangic sa koya wawa, licay han to ni Aracay: “Kayingaw! Cima ko ngangan iso? Nawiro taynini: sa kiso a marofo? Aka ka rawraw, patangsolen ako pasadak kiso.” han to ni Aracay.

“O ngangan ako ci Tipos, o Posayang niyaro’ a tamdaw kako. Ira ko cecay a palafoay a Alikakay, makapahen ko nengneng nira takowanan, papikadafo toya Alikakay, caay ka haien ako i, lepelen nira kako a tayni, patayan nira ko mama ato ina ako, patalaw takowan, ano caay pihayda kako i kaenen nira kako” maherek ko sowal noya kaying i, tano tangic sato cingra.

“O piliyawan no cidal i ira a tayni koya palafoay, maraod to ko romi’ad, aka pikihar kiso i takowanan, olili, mana’ay kako a ira ho ko tamdaw to matiniay ako a mapatay.” o maherek pasowal, pahater (paterep) sato tangic.

“Tiposaw! Hirateng sa kako, o malecaday ko ’ada ita, takawen nira ko kolong no mako, orasaka tayni ako itini, o mikilimay kako to mo’ecel i matini, caay ko pasikolay kako tisowanan, pasifana’en kako o masamaanay ko pinangan noya palafoay a Alikakay? Mafana’ to sapicoay.

“Aya! Caay pakalowid kiso ciraan.” macedah ko sowal ni Tipos. Pasowal sa: “Hali’epah koya palafoay, pasikaen to titi no kolong, mi’alay cira to matalemay a po’ot, o saka ci’icel nira koya po’ot, mararid cira pasowal takowan to padi’i ciraan, ano makahi kako i, palafacen nira kako. Dengan o kafoti’ nira matedal  i fatatihian nira, mateli i la’eno no tatangalan, o mimingay a kerih no manan mahapinang no tangila ato mata nira, kinapinapina to kako a nitanam, saka aka to pisafaloco’ kiso.” Patokitok sa ci Tiposa pasowal. “Anini a dadaya, sa ngatangataen iso cira, adihay ko kakoma’en to ’epah, ano manga’ay i, takawen koya po’ot nira, mana a demakan kako sa toyaan,aka ka rawraw kiso, pasadaken ako kiso.” Maherek pasowal ci Aracay i, liyas sato milimek i ’ading no semosemotan, sa celiceli’ sa ci Tipos, caay to katengil ko honi no wadihang, o nisafaloco’ay to ci Aracay to sapilefoaw ci Alikakayan.

Micelem to ko cidal, sato’eman sato ko romi’ad, nengneng han ko kilakilang madodem to, talafahalan sa, sacilamok sa ko nifiyokan no ta’ang fali ko kilang, ira ko nai karayanay misiyop ko ta’angay a lidep, sahapinang han ni Aracay i, so’elinay oya mitakaway to kolong a lidep, patefo i sera koya lidep i, mala tamdaway ko tireng, takaraw ko tireng nira i ka’ayaw ni Aracay, nengneng han tano fatil sa ko so’so, o katalawan nengneng ko pamocedis no tawa, romakat pasayra i pirofoan ci Tiposan a fafahiyan, pasowal sa: “Kaolahan ako, masamaan to ko hirateng iso?” saan.

Terep sa caay paca’ofen ni Tipos, hehe sa a matawa, sata’ota’ong sa ko tangal, “Haaa, o ma’eresay fafahiyan, tada fangcal nengnengen ko tawa iso, toni a cecay mihecaan, anini masedi ko pising iso i takowanan, kahemekan ako, pasadaken ako kiso, patihi takowan a mali’epah.” nanoya, masalafii ko patihi ni Tipos ci Alikakayan a mali’epah, ikor malasang to ci Alikakay, waking sa i ci Tiposan. Nanoya, takop han to ni Tipos ko i tatelecay ni Alikakay a poot a misodac, itiya, fahekol han to ningra pasayra ci Aracayan, nao lasang to ni Alikaka, awaay to ko fana’ to no tamdawan, itiya sadak sato ci Aracay nai semosemotan, mikawaw to poot, pasayra i falohang faloco’ ni Alikaka, awaay to ko fana’ nira, kina tosa comengaw ko mata, tangsolay to a mapatay, nanoya, ci Tipos aci Aracay masefad to cangra itiya.

Itiya i, sata’engad sato ko romi’ad to dafak, i kilakilangay to a ’ayam misatapang to a romadiw, hawikid han to ni Aracay ci Tipos minokay tayra i pipakaenan to kolong, pacekil ko faloco’ ni Tipos to pa’orip ni Aracay cingraan, mahemek ko faloco’ ni Tipos to katadamaan ni Aracay, ci maolahay i ci Aracayan.

Ikor to, o kasasiolah nangra i, raramod sato tatosa, itira i rengorengosan pakaen to kolong, tanmgasa kairaan ho no Alikakay mirawraw to niyaro’ no ’Amis, matira to ko demak ni Aracay a milifet to Alikakay, nanoyaan, o tadamaanay to tamdaw no finacadan cingra.

Na o kaira no Alikaka itiya, itini i kasaniyaroaro’ i, saadahay sato ko matiyaay no Alikakay ko takaraw no tireng a wawawawa, o sasowalen i, oya a wawa o na no Alikakay a teloc o sanay.