O pisaloma’ no ’Amis

O pisaloma’ no ’Amis (阿美族建造房屋的工法)

O loma’ (房屋)

O pisanga’ no ’Amis to loma’ i, misi’ayaw to kasadakan no cidal, o pipawalian to panay ko sakapihaen, nawhani, I’ayaw no loma’ ko potal ta caay ka ’ading ko pipawali to panay.

O satapangan no pisaloma’ i, misongila’ tosra to malo pipatirengan to loma’, ropayen ho nangra ko sota’.

• 

  Loma' no 'Amis.

O sapisaloa’ to loma’ no ’Amis i, o kilang, o ’aol, o penen, o folo’, pili’en ko rakes a kilang to malo hecek no loma’. Onini a rakes a kilang i, caay ka kaen no ’a’ayad, karkaren nangra ko sra a misatalolong to sakatanektek no katomireng no heek, sepat ko satoka’ no loma’, mapateli i sepatay a toka’ ko safalat a ’alinonong (’anonong) a kilang.

Ira ko sayho to mamikerid to tayal no misaloma’ay, o ’oway ko sapifakeciw to falat ato codong ta mahapinang ko kakahad no loma’, o romasato, o ’oway ko sapifalod, sapilo’ec, sapitolik, ato sapisatakar.

O sapidemak tono kilang a pisaloma’ i, o cakelis, o ’apac, o sasari, o sanom (saliwliw), o paet (sato’eto), o faketaw ato sarosaros.

Ta o saki ’aol, o penen, o folo’ ato ’oway i, o fonos ko sapidemak. Ano sepat ko satoko i, ala sepat ko sariri (hecek) to pipadakawan to falat, doedo sa i, o sasafaay a tartar, ala sepat konini. Ta itini i fafa’ed no falat i, o ’aol ko cokis, ta o nitolikan t a dayna, ta ira ko sapasimal a eli’ to nikadatan, onini a sapasimal a eli’ i, o sapipatada to sakaaaw ka cicanot no eli’, ta o fadahong to a eli’, ano mifadahong i, ’atepen to folo’ ano eca i, o penen koya eli’ a milo’ec i dayna.

O moco’ no loma’ i, palalitemohen a mi’atem to eli’ to nitolikan to folo’ ato penen, sakifetol sato ko moco’, o sakapihaen tonini i, o sapi’ading to fa’edet ato si’enaw. Ta ma’ading ko safalat ato lifes a fali. O sakoran han nangra ko aikoray (fadal), o cafeng ko ’ayaway, mapasasingaran ko kawali ato kaetip a cafeng.

Ta mipatakar to, misanga’ to fawahan, ta o taringoan to ko sanga’en, o sapisanga’ to taringoan i, sahako han, ta paroen ko sra i laloma’, caay pisarawang ko ’Amis to laloma’.

Itira i loma’ i, misanga’ to pina’angan to lalosidan a faycil, marareping ato loma’ ko sefi (kofaw, demi’), o popatireng to sefi i, caay ka lecad ato no loma’ ko pisatata’ang, nikawrira, matiya o loma’ ko laleko a misanga’, i laloma’ no sefi i, ira ko cadada, o patelian to lalosidan.

Ira a masanga’ i laloma’ no sefi ko ’amanaw i fafa’ed no parod. O pipatelian to ’oway konini ato romaroma sakatayal a ’oway. O romasato, o piroheman to pawli ato piparoan to katol no kolong a mina’ang, ta minokay ko kaemangay naicowacowa i, maharateng nira ko nika ira ko pawli a mana’ang i ’amanaw i, kalic sa cingra a miala a matadek a komaen. Ta mapa’acefel cingra i, maco’af, ta ma’epod to cingra.

O pisanga’ to parod i, sahakoen k laleko to masasapaday a kilang ano eca i o folo’, o ’aol, ta paroen k sra i laloma’ noya masahakoay, ta mitifek a misa’atekak, pananomen to miming koya sota’ a misakoeteng, atekak to miming konini i, ofang han ko fafa’ed to pipaaro’an to dangah ato sioy ato mimingay a nafi, ta miofang to pilikatan to kasoy i fari’ingan. Maherek to i, o fafalahen koya masaspaday a kilang ano eca i o folo’, o ’aol, ano xaay ho ka tada ’atekak i, o kakiskisen a maemin ko fati’ian ato fafa’ed a mihadimel to liyok a maemin, ta makapah to.

Awaay ko ca’edong no ’Amis itiya ho saka, yo misaloma’ i, caay pisatakaraw to loma a misanga’ patireng, nawhani, mapatodong ko sapi’ading to fali ato sakadihekoaw no loma’ ta caay ka si’enaw i kasi’enawan, saka, sapo’eneren ko pisang’ patireng to loma’ to sakadiheko. O tata’angay a kasoy k sapakasoy to taringoan nano kalafian tahadafak, caay ka cioray ko tamdaw, awaay ko sasingaran to picomodan no fali.

Awaay ko pa’acefelan, limela ko ’Amis to ’acefel ko mi’olaway to kilang ato ’aol ato daina ta caay ka kaen no ’a’ayad ato sakacaaw picomod no likes ato sapi’ikes to i laloma’ay a maamaan, matating i fafa’ed no taringoan ko pi’id’idan to titi.

Paloma k ’Amis to eli’ i narikoran no pihafay, songila’en nira a maomah, ta caay ka cicamol to talod, tolo ano eca sapat a folad ta mieri’, taring han no ’Amis konini itira i pieli’an a omah.

Ma’edeng cecay a miheca kinacecay a misafa’eloh a mipatisod to fadahong ko ’Amis i ’ayaw no kasi’enawan.