O pipararamod lekakawa no ’Amis

O pipararamod lekakawa no ’Amis. (阿美族的婚姻觀)

Mararid to ko kalaholol no kapah ato kaying a masasiolaolah i, masasipadang cangra a mala paliw a maomah. Ano lipahak ko faloco’ no ina ato mama no kaying a mitapal to demak nangra a tastosa i, o a ocoren no mato’asay no kaying ko kayakay a patayra i loma’ noya kapah a mipangaay to sapipararamod i cangraan o wawa tatosa, o kayakay sa ko paratohay i tosaay laloma’an ko piketon to sakalaheci nangra to kararamodan a romi’ad.

Itini i Posko ato itiniay i pasawali a niyaro’ ira ko pitapi’ hananay, itini i nika lapaliw a pahapinang to sasiolah noya tatosaay. Saka, manga’ay a mitapi’. O demak no mitapi’ay i, o pa’araw to lalok ato so’elinay a kasasiolah nangra i ka’ayaw no mato’asay ko nian. Ta itira i loma’ no kapah a milafin koya kaying, mikihatiya to kaying no loma’ koya kaying a mafoti’, o pikasoy nira ato piradam ko sapatiri’ to lalok nira.

Mahapinang to k faloco’ no wawa, ano saan ko ina i, paratoh i salikaka (faki, fai) nira koya ina, ta mafana’ ko salikaka nira to fa’inayan ato fafahiyan, o fai kako ano saan ko salikaka i, lonok sa cingra a pasifana’ toya caciramod a kaying to sakafana’aw to demak ato sakacingodo nira i loma’ no malo fa’inay nira, pasifana’ to sakolicay (limaw) koya fai, “Aka ka matiya o itiyaay ho a faloco’ iso ato demak iso, tona o caciramod to kiso saka,nanay malosimetay to ko faloco’ iso a mafana’ to tayal ato salicay, ano micomod i loma’ no mamalo fa’inay i, ano o kalahokan i, Malahok mama aci ina,’ han a milicay, a paca’of sato koya mama ato ina, ‘Dada’ saan, kaitini a maro’ a saan cangra. Mapafeli to ’anengang kiso, saka, aka ka eca cisinofo (sapaini a ’icep) kiso.” saan.

Maolah ko kaying to pipatado no fai a pasifana’ i cingraan, ano maraod tp ko pipararamodan to wawa noya fai i, o ina to noya kaying ko mamipalimo’ot i cangraan. Mahaenay ko fai ato faki a maolah to cacifafahi a wawa no salikaka nangra.

Adihay ko fangcalay a pasifana’ no faki i wawa, sowal sa cingra, “Kita o fa’inayan i, caay ka nga’ay a mafokil to sakilicay i, malo sakatatiih no pikadafoan, ano lomowad to dafak i, caay ka nga’ay maki’ayaw no mato’asay ato salikaka noya malo ramod isoa lomowad, saka, pisatengitengil to sekak no ’ayam, ano masekak ko ’ayam i, fafoti’ aka ka saan, katangsol a lomowad a mikasoy, nikawrira, ano ma’orad toya dadafakan i, aka paci’eci a mikasoy, nawhani, o sakacidoka’ ko pihaen, ano paci’eci sa , o mamalikaf no tao.

Ano i taheka i, caay ka nga’ay a ci’anengang kiso o kadafo, hakakan han a maro’ a mitaheka, aka pingata to taheka. Ano ira ko tadamaanay a kakaenen i, itiraen i ka’ayaw no mato’asay koya kakaenen, ano mafana’ kiso to ngodo i, miraay kiso to taheka a komaen. Aka kao saikoray kiso a maherek, nawhani, ano i saikoray a maherek i, o halikaenay ko nia kadafo wa han nangra kiso. Adihay ko pipalimo’ot no fakifaki ato faifai i tala’ayaw a ciramod a wawa, o sakitini i, o sakacaaw ka cisowal a malikaf no rao.

Maraod to ko romi’ad to nika kaketonan i, mapatala ko loma’ no kaying to sakalafi a taheka. O no itiyaay ho ko nia demak saka, caay ka lecad ato no aniniay, o dadaya ko sakatayra no paro no loma’ noya kaying i loma’ no kapah a miala i cingraan. Malafi ho i loma’ noya kapah. Maherek a malafi i, aro’ saho a malaholol ko mama ato ina noya kaying ato kapah. Ma’edeng ko aro’ nangra i, lomowad to cangra a minokay. Itiya i, tatoyen noya kaying ko lalosidan no malo fa’inay nira a kapah a malahakelong a tayra i loma’ noya kaying. Itiya i, likaten nangra ko rongrong no ’acam to malo dawdaw nangra a minokay tayni i loma’ noya kaying. Tangasa i loma’ i, tangsol saan a pataheka a pakalafi, o hakhak ko hemay, o rara’ no naniwac ko dating ato siraw, hatiraay ko nian.

Maherek a malafi i, aro’ saho a malalicalicay, ta ma’edeng ko aro’ miliyas to kako ano saan i, masadak kiso to loma’ no fafahi iso. Dafak sato i, maratar kiso a mikasoy, o sapakasoy to pikadafoan iso. O romi’ad i, mapolong a matayal ato fafahi iso.

Nikawrira, maherek a malafi i, samatiyaen iso inacilaay a dadaya ko patatodong iso to aro’ ta asadak haca kiso to loma’ no fafahi iso. I loma’ no tireng ano eca i sefi kiso a mafoti’ a mikapot to widang iso itira a mafoti’. Dafak sato i, maratar haca kiso a mikasoy, ma’edeng tolo sepat a romi’ad ko pihaen iso i, pali’edefen no mama ko loma’ to sakacaaw to ka sadak iso toya dadaya, itira to k foti’ iso a mala tamdaw to no loma’. itini ko satapangan no kararamod.