O kimad no Kiwit niyaro’ to lalengawan no ’Amis/Pangcah

nani… a masadak Wikipedia

O kimad no Kiwit niyaro’ to lalengawan no ’Amis/Pangcah (阿美族奇美部落起源傳說)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O kimad no Kiwit niyaro’ to lalengawan, no Amis/Pangcah o Kiwit a niyaro’ (’Amis/Pangcah: Kiwit, kowan no Kohkoh Kalingko) a kimad no lalengawan, no to’as mafolaw tayni i aniniay niyaro’ ko tatodong no sasowalen.

Ratoh no kawakawasan (神話)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Lenlen (洪水)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

No itiya:ay ho, ira ko mararamoday kawas a tamdaw fainayan ci Sra, fafahiyan ci Nakaw, nai kakarayan malokelon tayni Tawrayan sa’etal a ma’orip (aniniay Tawrayan no Posko), nanoya masofoc to fainayan ci Tapang Masera ato fafahiyan ci Nakaw tatosa, nikawrira tiya cecay romi’ad malenlen ko hekal, malaliw no mama ato ina tayra kakarayan a caay to ka pasifana’ ko maomahay i omah a wawa, o caayay ka lecad ko ’icel no nia malikakaay a matakop no lenlen, itiya litado sa mihadoy to toptip no fafoy a mafadoc, manawnaw tayra i Cilangasan (aniniay lotok no Haciriwan no Fakong), itira i tokos no lotok a paloma’, oya ’osaw noya malikiday i toptop a hafay ko malokakaenen[1].

O roma a sowal to Kiwitay niyaro’ a kasangasaw pitekaan a ’orip o nai lilisay riyar no Posong, nikawrira o nano ta’akay lonen ko saka ca’efis to nanom no riyar, dengan ci Sra ato ci Nakaw milikaka ko mafadocay manawnaw tayra i Cilangasan a lotok[2]; ano eca o ni cekiwan i tangila matefaday a ’asad ko kakaenen nangra[3].

Mafolaw a mlinah (遷徙)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Nawhani adihay ko ’oner i lotok no Cilangasan, orasaka o nia malikakaay tatosa ato nikasado’edo ranikay mafolaw tayra i Kalala a niyaro’ (aniniay Sapad, Kohkoh no Kalala), nikawrira nawhani awaay ko kaliomahan itira saka, mafolaw aca tayra aniniay a Kiwit a niyaro’ paloma’ [1].

Ira ko ramo a sowal, o wawa no nia malikakaay tatolo mitala to kakerahan no lenlen itiya, malikelon nai lotok milkilim to kaliomahan, nanoya o saka fana’aw no wawawawa ala misanga’ sa to kahapinangan: sakakaay ci Calaw misanga’ to pa’enor, saka tosa ci Kakomalan (tato’asan no Tafalong) misanga’ to kawal, saka tolo ci Komod (Popo, salawacan no Kalingko) mitelek to dadangoyan, o teloc ni Calaw o Kiwi, na malokelon cangra nai lotok pasitimol ko rakat, pacarcar i kawali no Kiwit a dahetal, ikor pasietip mido’edo to Tarawadaw a ’alo tangasa i Kalala a pahicera ko aro’, tangasa i kalitengan no ’orip ni Calaw, nawhani caay ka nga’ay ko sra a makedal patiko aca tayra i dahetal, nikawrira caay ka halafin samsamen looden no Piyoma finacadan mafolaw heca tayra i Cepo’ ka’amis no Tarawadaw a paniyaro’, tangasa malasawad ko pisamsamen no Piyoma finacadan, itiya patiko tayra i kaetip katimol dafdaf no Kiwit a naloma’an patireng to saniyaro’an, nanoya malakapot to nano nisamsamen no Piyoma finacadan a Sadipongan a misaniyaro’; orasaka oya miliyasan nangra palomaan a Sapad malafokelohay to (Sapad fokeloh).

O sadipongan a ngasaw o nai timolay a sanayasay, nao i Cepo’ay ko aro’, i:kor mido’edo mililis to riyar a talatimol tahira i Kawasan niyaro’, ikor nawhani ’epecen no Piyoma finacadan mafolaw heca tayra i Kalala, nikawrira eca pakaliyas to pisamsam a patalaw, saikoray mafolaw tayra i dahetal mikapot to kiwit ngasaw a maro’, o kacingangan o nai Cepo’ay ho a sowal itiraay i dipong ko aro’ sa o nian ko kacingangan; o roma a sowal o nano misiikeday to Monali’ ngasaw ko Sadipongan a ngasaw, nai Cepo’ mafolaw tayra i Na’elian, o nian sa ko pipangangan, ikor na omaanan patiko heca tayra i Cepo’ nanoya mikapot to Kiwit a niyaro’ [2][4].

Roma a sowal (其他說法)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Ira ko roma a sowal misofoc to sepatay wawa ci Sra ato ci Nakaw malikaka, masasiiked Tapang Masra (to’as no Kalala niyaro’), Tomay Masra (to’as no Ciwidian niyaro’), Calaw Pana (to’as no Kiwit niyaro’), Karo Kool (to’as no Tafalong) [5]; ira ko somowalay a tamdaw aniniay maro’ay i Kalala niyaro’ a ’Amis/Pangcah ira ko teloc no Sadipongan saan, ano eca o nai Kiwitay niyaro’ mafolaway tayni Fasay a ngasaw[4].

Pihiningan (參見)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

’Amis/Pangcah (阿美族)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Cilangasan: ikor no lenlen manawnaw tayra i Cilangasan.

Kahitingay pa’enor: o satadamaanay no Kiwit niyaro’ a kacipinangan.

Aling: o ramaay a sowal no to’as mialaay to ’enor a tamdaw.

Pinengnengan to tilid. (參考資料)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

1.臺灣總督府臨時臺灣舊慣調查會. 番族慣習調查報告書第二卷阿美族、卑南族. 中央研究院民族所. 2003-10-01 [2021-02-03]. ISBN 9789576717352. (原始內容存檔於2021-01-28).

2.Kiwit Niyaro'. (原始內容存檔於2021-02-07).

3.【快樂慢遊東海岸】奇美部落的起源 阿美族始祖傳說. 2008-06-09. Kalala Niyaro'.

4.回到祖先的地方. 2000-09-11 [2021-02-03]. (原始內容存檔於2020-10-30).

Mifalicay to tilid. (譯者)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

ci Masao Nikar