Micronesia

nani… a masadak Wikipedia
跳至導覽 跳至搜尋

Masalipa:Merge

Federated States of Micronesia (密克羅尼西亞聯邦)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Micronesia nipatatekoan a kitakit (Inkilis: Federated States of Micronesia), Micronesia [1] ato nipatatekoan a kitakit, o i saetipay no Taypinyang kitakit, itira i Caroline pala, ira ko 702 kongli ko dadahal no kitakit. Polong no kitakit ira ko 607 kasakanatal, Pohnapei a kanatal ko satata’akay, o Parrickle ko ta’akay a tokay itini.

Likisi (歷史)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tatapangan no liyad: Micronesia nipatatekoan a kitakit likisi. (主條目:密克羅尼西亞聯邦歷史)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Itiya 1100 miheca, Saudrell hongti i Pohnapei kitakit misatapang. Sa’ayaw tayniay tina kitakit o Europe a Spain tamdaw, itiya 16 sici, kai 1885 miheca micalap. Ikor i 1899 miheca, o Spain tamdaw paliyasen ko Caroline kitakit to Germany, nanoya ono Germany a New Guinea a ’isal.

Ikor saka 1 hekalay-lalood Germany i Taypinyang a micingcingaay a kitakit mapatodong ko Dipong a mikowan, mala no Dipong to a kitakit a ’isal, ikor saka 2 hekalay-lalood i o Amilika ko micalapay. 1947 mihecaan, Linhoko mapatorod ko Amilika mikowan to Micronesia, anini Micronesia nipatatekoan a kitakit o Taypinyangan kitakit patorod to enem no latolo (Kerise i 1977 miheca nai Ponapil micidek mala saka sepat niyaro’). 1965 maheca saka 1 folad patireng to kalomaocan, nanoya nilongoc to misiikeday mikowan a salongoc.

1979 miheca, o Linhoko ato Amilika misahalakaan “Micronesia Tatapangan a ceding” miritos to patoion mikowan to saka enem kitakit (ka’amis Mariana kitakit i 1976 miheca mala no Amilika a mapakoniraay nipatekedan). Tatapangan a ceding i Palau ato Marshall kitakit miritos caay ka laheci, ’osaw a sepatay kitakit pasakapot mala “Micronesia nipatatekoan a kitakit”.

1986 miheca 11 folad 3 romi’ad, masasitelek to Amilika “Pakoniraay mapapolongay kitakit tatelek” malaheci, Micronesia nipatatekoan a kitakit mahayda ira ko salaloma’an sakowan ato kacacofelan a demak tekadan a salongoc, nai Linhoko a patorodan malamicidekay a cisalongocay kitakit, nika sakisakowan a hitay o Amilika ko citodongay (Micronesia finawlan manga’ay mikihatiya malahitay no Amilika).

1990 miheca 12 folad, o sakarihaday licikay no Linhoko, mapaterep ko patorod to pikowan, nanoya paherek ko Micronesia nipatatekoan a kitakit, i 1991 miheca 9 folad 17 romi’ad malayap ko Micronesia nipatatekoan a kitakit malaiing no Linhoko.

Sakowan (行政區劃)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tatapangan no liyad: Micronesia nipatatekoan a kitakit a sakowan (主條目:密克羅尼西亞聯邦行政區劃)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Malasepatay ko sakown: Yap, Chuuk, Pohnpei, ato Kosrae.

O polong I sepatay ko kasapecih no sakowan:Yapu(Yap)、Cuku(chuuk)、Ponapi(Pohnapei) ato Kosiri(Kosraw).[[Faylo:Map of the Federated States of Micronesia CIA.jpg|thumb|Map of the Federated States of Micron

Sici (政治)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tatapangan no liyad: Micronesia nipatatekoan a kitaki a sici. (主條目:密克羅尼西亞聯邦政治)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Dotoc i 1979 mihecaan 5 folad 10 romi’ad mahayda ko Tatapangan a ceding a nikatatelek, no nipatatekoan a kitakit ko tatapangan no kitakit, o ta’elidan no sifo. Kakeridan kakomodan ato mipacokeray kakomodan o Finawlan-Pikaikian iing ko mitoro’ay, ta ona tatosaay I niya karopaw miliyaw ho mipili’ to mamikotay.

O cecayay a Finawlan-Pikaikian, nai sepatay a karopaw a 14 a iing a sakapot, o 10ay iing 2 miheca a lekad, 4ay iing 4 miheca a lekad ko salepon no iing.

Dodoen koya masanga’at I 1979miheca saka5folad 10romi’ad a Tatapangan Rikec no kitakit tora Kinpo a sarikec I, o Congton ko tapang no kitakit, o kakeridan no sifo.o congtong ato sapadang congtong o Lipoiing(國會議員)ko alamisinkiway, ya saadihayay ko satopa a Lipoiing ko malacongtongay ato sapadang congtong. Yo malacongton to kona tatosa I,cingla’ to tosa ko Lipoiing, miliyaw a misingkiw koya kaitiraan nona malacongtongay to sapiporo to ngala’ no Lipoiing. Cecaay aca ko misanga’ay to rikec a Lipoiing,onani sepat a pecih sakowan ko masadakay a malalipoiing, ilaloma’ nonini to 10 ko tamdaw tosaay miheca ko kalalipoiingan, o ‘osaw a 4 lipoiing I 4miheca ko kalalipoiingan, mileponay to 4 kalalipoiingan.

Sofitay (軍事)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O kitakit awaay ko sofitay, o sofitay no Amilika ko citodongay, “paifaloco'ay mapapolong a kitakit katatelek” ko mapaaro’ ko finawlan no Micronesia to nika caay ko finawlan a kacingangan mikihatiya to sofitay no Amilika.

Tamdaw (人口)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tatapangan: Micronesia nipatatekoan a kitakit tamdaw. (主條目:密克羅尼西亞聯邦人口)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O tamdaw 10 ’ofad 5,000 tamdaw (2019 miheca). O Micronesia tamdaw 97%. Midotoc to no Amilika ato Micronesia a katatelekan a rikec, o Micronesia nipatatekoan a kitakit a finawlan manga’ay pakonira sa a tayra i Amilika a maro’, mitilid ato matayal, ^ca to pi toki (dengan o ciraraway a malaplap). Micronesia nipatatekoan a kitakit a finawlan maro’ i Amilika mataelif ko 1 ’ofad ko tamdaw, i Hawaii, Guam ato ’Amis Mariana kanatal ko kasaopo.

Adihay ko sasiroma a sowal (saheto o Satimolan Kanatal a kasado’edoan Sowal), kasacecay no kanatal ira ko niya a sowal. O sepatay ta’angay kanatal a sowal a karopaw no sifo ko sasowalen. O ikilis ko no karopaw no kitakit a sowal, o nanamen I pitilidan a sowal.

Itiya 2019miheca a misa’osi to tamdaw 1500 ko polong tamdaw. Ilaloma’ no nini ‘I, Mikoronisiya tamdaw 97%, o kakaketonan a tilid no Mikoronisiya Malikowatay Kitakit ato Amirika o tamdaw no Mikoronisiya Malikowatay Kitakit manga’ay to paytemek sa a ciloma’、mitilid ato matayal I Amirika, caay ka masa’eli to sapiwacay to tiring a tilid, onini ka sakacisafaw ko cecay ‘emang ko tamdaw a maro’ I Amirika, do’edo sa itira I Hawai, Kuantaw ato ka’amisay Maliana a kanatanatal ko ‘alomanay tamdaw no Mikoronisiya Malikowatay Kitakit.

O pakayraan. (宗教信仰)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tingsukiw 50%, Kristokiw 47%, roma ato awaayay ko pakayraan 3%.

Nawhani nao Yiropiya ko kasalalan, o kaetip no Mikeronisiya nipatatekoan a kitakit (o Filipin) aloman ko mitooray to Tingsukiw, sawalian o Kristokiw ko alomanay.

Kicay (經濟)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tatapangan: Micronesia nipatatekoan a kitakit kicay. (主條目:密克羅尼西亞聯邦經濟)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Micronesia nipatatekoan a kitakit kicay no tekedan a riyar dadahalay, kadofah ko kinaira no foting, o toro a foting ko tadamaanay. O kakaenen ato saka’orip to romi’ami’ad o nipacomodan, tarikor ko kicay.

Micronesia nipatatekoan a kitakit o no Amilika ko sakadademak, saheto pilitado nai Amilikaay ko dafong. Midotoc to no Amilika ato Micronesia a katatelekan a rikec, “paifaloco'ay mapapolong a kitakit katatelek”, Micronesia nipatatekoan a kitakit adihayay a kinaira ato sakacomahad no kicay saheto nai Amilika a sapadang. Amilika a yofing ko citodongay to no Micronesia nipatatekoan a kitakit no karopaw ato sakipapotal, no yofing a aca malecad to no Amilika.

kiwiku (教育)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tatapangan: Micronesia nipatatekoan a kitakit kiwyiku. (主條目:密克羅尼西亞聯邦教育)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Misafaloco’ ko sifo pacomahad to kiwyiku a demak, kimpo mitelek to tatapangan a ceding a nikatatelek 5-14 mihecaan o nipaci’cian ko kiwyiku, o sifo to mihecahecaan palolol to yusang 20% sapikiwiku.

O satakaraway a pitilidan malecad to no Amilika 2 miheca a Syako Siyin “College of Micronesia”, malatolo i toloay kanatal ko pitilidan. Sepatay miheca a daykako a kiwyiku, o sito no Micronesia tayra i Guam kanatal daykaku milacad to finawlan no Guam kanatal ko pakadofah, tayra i Hawai daykaku mipasadak to 50% ikakaay tono Hawaii karopaw a finawlan ko sapitilid.

Mirarakat (旅遊)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Micronesia sapiraratan kinaira ko kadofahay, o ciherangay nga’ayay romi’adan. O sapirarakatan o sakaira comahad no kicay, nika o lalowadan ho picowat, polong no hekal a kitakit o pakoniraay to sapicomod i Micronesia nipatatekoan a kitakit. 2003 miheca micomoday a lafang 18154 ko tamdaw, o Amilika tamdaw ko alomanay.

Nikawrira caay kapapina ko tamdaw, o sakaromakat masararemay. Sepatay a kanatal ira ko patefoan no hikoki, nika cecay romi’ad kinacecay ma’efer. Dengan o kasaso’aliw no tamina ko sakaromakat, nika pi:na romi’ad kinacecay ko rakat.

Kacacofelan a demak (外交)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tangasa i 2017 miheca, Micronesia nipatatekoan a kitakit ira ko 80 a kitakit ko kasaso’aliwan, nika ira ko i Yatay niyaro’ a kitakit ato hekal ta’angay kitakit mapatireng ko Tasekoan, halo Australia, Amilika, Cungko, ato Dipong.

2022 miheca Russia micingcing to Ukraine, Micronesia nipatatekoan a kitakit saki Russia a picingcing pacecay to sapico’a’ang, I 2 falad 25 romi’ad mipisot to Russia a kasaso’aliw, sacisowal sa to Russia “o pahapinangay to cisawarakay” (unambiguously villainous) saan to picingcing no Russia to Ukraine. [6][7]

Sowal (語言)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tada ‘adihay ko kasasiromaroma a sowal itini, nikawrira, sahetoay o Satimolan Finacadan Sowal ko lamit. Cecay kanatal cecay ko sowal,sepat ko kalapecih sakowan sa sepat ko kapolongan sowal(sifo sowal),o Ikiris sowal ko hasowal no roma a sakowan, I pitilidan o caay aca ko hatatanamen ko ikiris sowal.

Pitooran(宗教)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tada talolongay ko nika cirep no punka no Yoropa, i saka’etip no Mikoronisiya Malikowatay Kitakit I mingataay to Filipin, sa ‘aloman ko mitooray to Tinsikiw,mahaop ko 50% no tamdaw, I sakawali I o Kiristo ko ‘alomanay mahaop ko 47% no tamdaw, o osaw to 3% o romaroma to a pitooran.

Sapacefad a tilid (註釋)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

1.O saka^caaw ko sasifod Mikeronisiya nipatatekoan a kitakit, awaay ko pisakamoko’ to sowal.

Tanengnengan a tilid. (參考文獻)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

1. About the Federated States of Micronesia. [2021-03-14]. (nano nina’angan tilid i 2021-06-10).

2. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15

December 2020: 343–346 [16 December 2020]. ISBN 978-92-1-126442-5. (nano nina’angan tilid (PDF) i December 15, 2020).

3. FSM government website–Geography mana’ang i calay, pina’angan romi’ad i 2016-03-04.

4. FSM government website–Population mana’ang i calay, pina’angan romi’ad i 2012-06-29.

5. Russia micalap to Ukr Ukraine, kasakitakit misetek ato pipaco’ay “caay pitolas misafa^’eloh”, tenokan CNA. [2022-02-25]. (nano nina’angan tilid i 2022-

02-24) (Taywan).

6. FSM National Government. Following the Unjustified & Brutal Invasion of Ukraine, the Federated States of Micronesia Severs Diplomatic Relations with

the Russian Federation.



Micronesia(密克羅尼西亞)

Flag of the Federated States of Micronesia
Flag of the Federated States of Micronesia
Location of the Federated States of Micronesia

Itini i 6 55 N, 158 15 E, noOsiniya ko Micronesia. Polong no sekalay i 702 sq km “saka 191 ko rayray no ngangan. ” “O sekalay no sera i, 702 sq km, no nanom a sekalay i, 0 sq km ” Polong i 104,719 ko tamdaw.

sera(土地) Masakilac ko sera o malo kakaomahen(農業) a sera 25.50%, Malo no kilakilangan(林業) a sera 74.50%, malo no roma to a sera 0%.

siyoto(首都) O Palikir(帕利基爾) ko Siyoto.

katomirengan no kitakit a romi’ad(國家紀念日) Pihiratengan no kitakit a romi’ad i sakalima 10 a romi’ad.

O Sawara’an no kitakit(國家) anini i ci Peter M. Christian(彼得·克里斯琴), patirengan(擔任) a romi’ad i 2015 a miheca(年) saka 5 folad(月) saka 11 a romi’ad.

Pi’arawan to lakaw