Kiribati

nani… a masadak Wikipedia
跳至導覽 跳至搜尋

Sano sowalen no Kiripas o Ribaberiki Kiribati hananay, sano Ikilisen o Republic of Kiribati hananay a pangangan, nikawrira, o maalaay a ngangan i Kiripas(吉里巴斯).

Mingataay to isifo’ay a kinis no cikiw(赤道) ko aro’ nona kitakit, sahetoay o rakarakaan ko pala, ira ko 33 a kimolmolay a rakarakan pala, maliposak i Rihadayay Riyar(太平洋) to 350 ’emang km2 o sakatolo ko dadahal no riyar itnini i kalokitakit. Itini i polong no kalokitakit o cecay no samanikaway ko ninian a kitakit. I 1999 miheca malakapot no Linhoko.(聯合國會員)。

Rikis(歷史)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O likisi no Kiripas malikatoloen a pakitoh:

No to’as a mihecahecaan(早期):[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

I ‘ayaw no 5000 patek ko mihecan o malecaday ko sowal a nani Mikeronisya a tamdaw mafolaw a maro’ itini, itiyaho away ho ko kitakit hananay a palapalaan, polong sanay ko nani Tongaay, nani Samoaay ato nani Ficiay a tamdaw a maro’ itini, o pinangan no ‘orip nona tamtamdaw i sahetoay o Polinisya a punka.

I malomakowanan a mihecahecaan(殖民地時期):[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

I 1820miheca o tapang no sofitay no Rosya ci Kolusen macakat a midefong tona sera, pangangan han ningra koya satata’angay a riyariyaran pala to Kirberti,to ikor to cacorok sato ko mifotingay to ‘eso a tamina ato mipacakayay to koli a tamina atayni ton apala, mitatoy cangra to kowang mapahawikid nangra ko adada no kohecalay a tamdaw.

Robert Louis Stevenson

I 1916miheca malamikowanan no Ikiris. Do’edo sa I o Kurismas a riyariyaran pala I 1919miheca, o Fonghowangtao I 1937miheca malamikowanan no Ikilis, patateko han I Kiripas. Itiya I kalaloodan to sakatosa no kalokitakit,ma’eco no Dipong a maro’, matatoker ko sofitay no Dipang ato Amirika a malalood I Tarawa pala, naka iraan no lalood no tamdaw I o satatiihay a lalood konini saan.Oya Layen palapalaan o pitanaman no Amirika to ‘icel no Kinsipakotang(核爆試驗場)。

Misiiked a Niyahpikowan(獨立後)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Oya Kiripot ato Aylis riyariyaran pala malaniyahpikowan nani Ikilis I 1971miheca,1978miheca mi’iked ko Aylis a patireng to Tufalo a kitakit,toya miheca 7folad 12 romi’ad o Kiripot milekal to pi’iked a niyahpikowan, falicen ko ngangan to Kiripas. I 1983miheca matatilid ato Amilika ko Kiripas to kakaketonan atilid,milekal ko Amirika to pisawad a mikowan to Fonhuang ato Layen a riyariyaran pala, mala pala tono Kiripas konini. I 1994miheca, maala ci Saypulolo.Seto malacongtong,lahecien ngingra ko pilinah to pifalican to romi’ad a kunis pasawali, ta malacecay to ko romi’ad no polong no Kiripas, caay to ka matiya to I ‘ayaway o I tatihi’ay to pala I o roma ko romi’ad, o romi’ad konini pala o dadaya konora pala,caay ka depoc a matayal.

I 1999miheca mikapot to Linhoko.

I 2003miheca miliyaw heca a maala to sinkiw malacongton ci Saypulolo.Seto, nikawrira, mafalic no Lipoing, o mitokeray ci Tananno to ko maalaay malacongtong,2007miheca miliyaw heca maala malacongtong.

Palapalaan (地理)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O Kiripas a kitakit I ira ko 32 a rakarakaan pala,mihawangay to kalitosa no cikiw kona kitakit,o polong a riyariyaran pala:

Kiribati map LOC

·  Panapa riyaran pala(巴納巴島)

·  Kiripot riyaran palapala(吉爾伯特群島)

·  Fonhuwang riyaran palapala(鳳凰群島)

·  Layen riyaran palapala(萊恩群島)

O kakahad no kamaro’an nona kitakit nani kawali tara sa’etip mata’elifay to cecay patek kilo.O kakahad no niyah a riyar ira ko 3,800km², o rakarakan kona kitakit sa kohepic ko sota’ adihay aca ko ’apol no sera, sa caay ka nga’ay saliomahen, ano maleno sa I matahepoay ko sera saka o sota’ to o nanom to kaheciday,tatiihay kalananomen, soped hananay to ko orad i tangko to halananom.

Fresh water in Kiribati (10696895295)

O pipahadak no Masahadhaday Riyar(太平洋) a Taliyok Saopo, oya awaay ko tamdaw a maro’ a tosa pala Tebua Tarawa ato Abanuea matenengay a malahedaw to I 1999miheca sananay. O 「nikafalic no kakarayan a saopo no Linhoko」(聯合國政府間氣候變化專門委員會) pali’ayaw to sowal caka pakatahira I cecay so’ot ko miheca ha’emin sato ko Kiripas a mateneng I riyar sanay.

Tamdaw (人口)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O tamdaw no Kiripas pangangan sa totireng no niyah i, I-Kiripas sanay,ona ngangan toninian i, nani Kirpat a Kiripas sowal, orasa Kiripat hananay i nani tiraay toya mikowanan no Ikilis a Kiripat palapalan no riyar. Itiya to yo mapatireng to Teked Niyahpikowan, pangangan hananay to pasacecay to Kiripat.

Children in Bairiki Square, Tarawa, Kiribati

[[Faylo:Children in Bairiki Square, Tarawa, Kiribati.JPG|thumb|Children in Bairiki Square, Tarawa, Kiribati]]

I-Kiripas a tamdaw I ono Mikulonisya a tamdaw. O pipawacay no mikakinkiway to telang a okak no tamdaw I, cisowal saan o Satimolan Finacadan I ‘ayaw pinapina a mihecaan maro’ay to itini I Kiripat a riyariyaran pala. I 14sici o Fici tamdaw,o Samoa tamdaw, ato Tonga tamdaw,mafolaw a tayni mararamod to roma a finacadan ta citahapinangan sato tono Polinisya, maralamlam to ko tahapinangan no tireng.

O no sifo a kapolongan sowal I o Ikiris a sowal, nikawrira , itiraay aca I tata’angay niyaro’ o Ikiris ko sowal, itira I romaroma a pala I o Kiripas sowal ko sakasasowal no kalotamdaw,nawhani, o maritengay a tamdaw I maolahay a somowal to  malawalaway sowal(複雜的語言)

O pitoran (宗教)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O pitoran no tamtamdaw o Tinsikiw(天主教), nikawrira, hadihay ko masasiromaromaay a pitoran, patinako han I Fukuin a kyokai(福音神學派), ira ko Yihofa kyokai(耶和華見證人), ira ko Molomon kiyokai(摩門教), ira ho nani Arapiya a Pahai kiyokai.

Tatiri'an a tilid(參考資料)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

參考資料[編輯原始碼][mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

  1. ^ 中華民國外交部亞東太平洋司. 吉里巴斯共和國 Republic of Kiribati. 中華民國外交部. [2019-12-10]. (原始內容存檔於2020-02-25) (中文(臺灣)). 首都:塔拉瓦
  2. ^ 華人民共和國外交部. 基里巴斯国家概况. 中華人民共和國外交部. 2019-11 [2019-12-10]. (原始內容存檔於2019-12-10) (中文(中國大陸)). 【首都】塔拉瓦(Tarawa),人口約5萬。
  3. ^ CIA. AUSTRALIA - OCEANIA :: KIRIBATI. CIA World Factbook. [2019-12-10]. (原始內容存檔於2017-09-07) (英語). Capital: name: Tarawa
  4. ^ Government of Kiribati. About Kiribati. Government of Kiribati. [2019-12-10]
  5. ^ CIA Factbook. Central Intelligence Agency (CIA). [2018-11-13].
  6. ^ World Economic Outlook Database. International Monetary Fund (IMF). April 2016 [2016-06-25].
  7. ^ Human Development Report 2019 (PDF). UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME. [2019-12-22]
  8. ^ http://www.reuters.com/article/latestCrisis/idUSSP231103 (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) REUTERS
  9. ^ I-Kiribati Ministry of Finance and Economic Development: "History" 網際網路檔案館的存檔,存檔日期2009-10-14.
  10. ^ BBC. 15 May 2008 [29 Jul 2008].
  11. ^ Early New Zealand Books (NZETC). 1952 [16 Oct 2011].
  12. ^ Reilly Ridgell. "Pacific Nations and Territories: The Islands of Micronesia, Melanesia, and Polynesia". 3rd Edition. Honolulu: Bess Press, 1995. p. 95
  13. ^ Un.org. 1 Oct 2003 [14 May 2010].
  14. ^ Electionguide.org. [14 May 2010].
  15. ^ 2011-11-21]. (原始內容存檔於2017-07-12).
  16. ^ Honolulu Magazine. April 1999 [14 Jun 2006]. (原始內容存檔於2006-06-28).
  17. ^ BBC News. 1999-06-14 [2010-05-14]. (原始內容存檔於2017-12-07) (英語).
  18. ^ 蘋果日報 (香港). 2016-08-25 [2016-08-25]. (原始內容存檔於2016-08-28) (中文(繁體)).
  19. ^ The Washington Post. 2006-01-29 [2010-05-07]. (原始內容存檔於2018-05-17) (英語).
  20. ^ The Daily Telegraph (London). 7 March 2012 [2019-09-21]. (原始內容存檔於2017-10-28)
  21. ^ Spektor, Dina (7 March 2012) Rising Sea Levels Threaten South Pacific Nation Of Kiribati (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館). Business Insider. Retrieved 2 March 2013.
  22. ^ Business Insider. Retrieved 2 March 2013.Spektor, Dina (7 March 2012) Rising Sea Levels Threaten South Pacific Nation Of Kiribati.
  23. ^ Kiribati: A Nation Going Under 網際網路檔案館的存檔,存檔日期23 April 2013., The Global Mail, 15 April 2013
  24. ^ Kiribati Buys a Piece of Fiji (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館), Kiribati Climate Change', 30 May 2014
  25. ^ Kirbati Presidential Web Portal. 2016-01-07 [2019-01-30]. (原始內容存檔於2019-01-30).
  26. ^ Hazegray.org. 2002-03-25 [2010-05-14]. (原始內容存檔於2016-03-05).
  27. ^ RNZ News. 2017-08-21 [2019-09-21]. (原始內容存檔於2018-06-15).
  28. ^ Newsweek. 2019-04-04 [2019-09-21]. (原始內容存檔於2019-12-11).
  29. ^ International Monetary Fund Country Report No. 11/114. 24 May 2011 [10 September 2011]. (原始內容存檔於2011-11-07).
  30. ^ International Monetary Fund Country Report No. 11/113. 24 May 2011 [10 September 2011]. (原始內容存檔於2016-12-24).
  31. ^ Sovereign Wealth Fund Institute [2011-11-21]. (原始內容存檔於2013-01-20)
  32. ^ Global Mormonism » Kiribati (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館) at globalmormonism.byu.edu
  33. ^ 台湾与中太平洋岛国基里巴斯断交,聯合早報. 2019-09-20 [2019-09-20]. (原始內容存檔於2019-09-20).
  34. ^ 台湾再失邦交国 基里巴斯倒向北京的重要原因 -BBC News 中文,[2019-09-21]. (原始內容存檔於2019-10-01).
  35. ^ 台媒稱大陸對吉里巴斯開展「金元外交」 北京回應_中國-多維新聞網
  36. ^ prisonstudies.org. [2019-09-24]. (原始內容存檔於2019-09-24).