Kapolongan a tayal no ’Amis

Kapolongan a tayal no ’Amis(阿美族的集體勞務)

Misakapolongan ko finawlan no ’Amis a matayal, saka, ano misaloma’ i, ranikay ko loma’ a masanga’. Ano mipalalan i, mahaen to ko demak no ’Amis a misakapolongan a matayal, saka awaay ko matokaay a tamdaw.

Nawhani, mangodo to finawlan saan. malosimet ko finawlan no niyaro’ no ’Amis, awaay ko pauliay t sowal no mikowanay ato cingodo k faloco’ i mato’asay, saka, awaay ko mipararaway a tamdaw ato makataray a tamdaw, awaay ko mari’angay to dafong no tao. Karapadang ato patado to saki taowan, matiya o cecayay a paro no loma’ ko harateng to saki niyaro’ no tireng.

O Amis i, caay ka citodong to tilid saka, awaay k nina’angan to cudad hananay to malo pi’arawan to sakacilalan no faloco’ no mikowanay. Pakifaloco’, ta pakimad saan to finawlan, ta lowaden no finawlan. Talacowa awaay ko cudad no Pangcah i, mafana’ ko Amis to saprikec to niyaro’ ano eca i o malininaay ato paro no loma’, tona o tamdaw sa ca ko ’Amis, saka ira i kahacecacecay no ’orip nangra ko no Kawas a nipafelian to sakafana’ nangra a mala tamdaw.

I ’ayaw ano o maan ko demak itini i niyaro’ i, caay ka eca ira ko palimo’otay to alo dademaken no niyaro’, ta mafana’ ko polong no finawlan to malo dademaken nangra.

Talacowa ano caacaay ka citilidko Pangcah, ira i folaco’ nangra ko nika haenen ako, ta manga’ay ko niyaro’, ta lipahak ko finawlan yasanay a harateng. O taneng to ko nian, saka, mapakatayal no mikriday to finawlan , saka, ano o nipipalan to , ano eca i itin i pisanga’ to kayakay, ta manga’ay a romakat a milakec, ano caacaay ka matiya ono aniniay ko pisanga’ toya kayakay i, ano itiyaay ho a ’orip, o fonosay a cecay ko matatoyay to sapisanga’ toya kayakay. O no fonosay a cecay a midemakan ko masanga’ay.

Tinako sa, ano o ’oway, ano o ’aol, ano o kilang i, itini i pisanga’ a mafana’ ko Amis. ira ko tatodong no kasaselaselal hananay, o no sasafaay a delal, o no masakapahay a selal, o no kakaay nira o masamamaay to ko ’orip a selal, o no mato’asay o makedalay to a kalas (selal), mahaenay ko kadado’edo, ta masasipalimo’ot ko kasaselal to safa a selal, pasifana’en no kaka a selal ko safa a selal to dademaken. Saka, itira a mafana’ ko safasafa to nipasifana’an saka, malecad to ko fana’ a ma’emin, mafana’ to tayal a ma’emin i, lonok saan, o hahaenen ko mako a demak, kako i, mamisanga’ toninii saan.

Saka awaay ko matokaay, mafana’ kako a matayal ano saan ko tamdaw i, lonok saan, ano mafokil kako a matayal ano saan i, ano cima k kanga’ayan nira to todong no mamipasifana’ i, “Pasifana’en kako kaka, ano eca o mama,” han. Miai to taneng no kaka ato mato’asay, ta mapasifana’ cingra i, mafana’ to cingra, mafana’ cingra i, lonok sato cingra a matayal.

Ano caacaay ka nengnengen no cima ko tayal nira i, lonok saan, awaay ko matokaay, caay pisalimelimek to demak, lipahak ko faloco’ a mihareteng to matiniay a lalok no Amis.

O roma sato, itini i pisaloma’an, ano o pakailoh to loma’ i, caay kono niyam a malininaay caay ka saan, ano ira ko cecay no sowal no kakeridan a sa’etal i, “Misaloma’ kita to loma’ ni ira,” ano saan i, o maasadak ko fa’inayan no loma’, ano papina ko fa’inayan i, masadak a ma’emin.

Licayen no kakeridan no sa’etal ko malininaay no pakailhay to loma’ a tamdaw, “Ano ira ko aalaen no finawlan a ’aol ato folo’ ano eca i o eli’ i omah namo i, nanay pasowalen. Ta a itira ko finawlan a miala to malo sapipatireng to loma’,” han nira. ta “Ira to ko mako” ano saan ta itira ko piala no finawlan to sapatireng to loma’. ta itini i kasaselaselal a malalikel to demak to aalaen to sakatayal a misanga’ to loma’. Emin, caay ka saan toya cecay a aalaen, o ’oway kno ’oway, o eli’ ko no eli’, o kilang kono kilang, mahaen ko demak, ta ira to a ma’emin ko sakatayal i, sanga’ sato. O kacarohan ko pisanga’ to matiniay a loma’, saka, caay pisatadamaamaan ko pisanga’, o pasamo aca, caay ko mamacangal ko ciloma’ay to nisanga’an no finawlan, I ikor no pinapina a folad a misanga’ cingra to tada loma’ ningra.

Ira ko papalomo’ot aca, “Haenen ita, haenen ta.” saan. Do’edo sato ko rarikor, caay pacoli ko rarikor to kasakaka ato mama a tamdaw. Awaay ko mamisawkit i patelacay nangra, lonok saan ko ’Amis a mafana’ to dademaken aca, ano matoka kako i, latek tonganganen no cima kako saan ko faloco’ i, lonok saan. Caay ka ri’ang, caay pipalatatiih, caay pipacoli, ano harateng i, tada o damsayay a malalokay, marikecay, mitengilay to sowal no palimo’otay ko ’Amis hananay.

Ano o pi’adop to i, ira ko pisafinawlan to a pi’adop. O pi’edaw ko pi’arawan to nga’ayay a pi’adopan no finawlan, o sakapi’adop no finawlan i, o pipatala to saki lafang no niyaro’, ano eca i, o cecay no lisin a demak ko pisafinawlan a mi’adop.

Mapalalikel ko tamdaw to pi’adopan a lotok, malakapot ko romaroma, cecay, tosa ko romaroma. O maalaay nangra a tama’ i, o saki finawlan. Ano i enar ko pi’adop to takolil i, o salil ko tatoyen no papinapina a mali’ayaw a pasalil, ta do’edoen no ’alomanay cangra. Nikawrira, caay ka i salil cangra i raay cangra a milaplap, ano eca i pa’enafen nangra a milaplap ta macekok ko takolil i, cikay sa cingra a milaliw ta ahasiket i salil. Mahaenay ko pi’adop no ’alomanay.

O romasato i, o pitilo to ma’eferay a ’ayam. Onini i, ano misakapolongan a mitilo i, ono paytemek ko nialaan nangra, o samafana’ay a mitilo to ’ayam i, o kalingkoay a ’Amis. O mikatangay han ko pitilo no Kalingko a ’Amis to ma’eferay a ’ayam. Makaen no ’Amis a ma’emin ko masamaamaanay a ma’eferay a ’ayam. Ano mitilo cangra i, nano dafak tangasa i kalafian i, o saadihayay a nitatoyan nangra a mitilo i, paka tolo a so’ot ko ’erid, itira i kalingko ko nga’ayay a pinanaman to pitiloan to ’ayam. O kalo tamdaw no Kalingko i, tosa a so’ot ko maalaay, i katimotimol a mitiloay a tamdaw i, tolo polo’ ano eca i lima a polo’ ko nitatoyan. O saawaay i, tolo ano eca i lima, i kalipahakan a romi’ad ko pihaen no ’Amis a mitilo to ’ayam. Saka, i ’ayaway a pikristmas no misakristoay a ’Amis i, haenen nangra ko demak.

Ira ko no kapolongan a pifoting. O komoris han ko nian a demak. sakapolongan ko finawlan a mifoting i tata’angay ’alo. I ’ayaw no tafa’ to ’alo i, mapateli ko rakar i cepo’, matayal ma’emin ko kasaselal itiya. Nikawrira, o saadihayay ko tayal itiya i, o sasafaay o pakarongay, o mamiala cangra to talod to malo sapitafa’ a mikerah to tata’angay a ’alo. Orasaka, ano caay ka kalamkam cangra a mitafa’ to ’alo i, caay ka nga’ay, saka, o cacomikay ko pakarongay a ma’emin a miala to talod a mipatorod i mia kapah.

Tangasa i ka’emina no nanom a matafa’, tada maroray cangra, o seto’ no tireng nangra, katalawan ko nia tayal no pakarongay, ano eca seti’en no kasakaka to sakakalamkam nangra a mipatorod to talod i mitafa’ay a tamdaw.

Tona o no tata’angay a ’alo a pifoting saka, caay ka samisi ko nika adihay no foting, o pakarongay ko mi’orongay to nifotingan a foting panokay, pacideken no mitangtangay ko kasasiroma no tata’angay ato mimingay. itiya ano komaen to i, o fa’inayan a ma’emin ko komaenay, o no tata’angay a foting i, o kalas ato mato’asay ko komaenay, o no mimingay a foting ko nikaenan no kapah ato pakarongay.

O kako maen no mato’asay to nira, no sakaherekan to ko nika lahok ato mato’assay i, o papananom ko pakarongay to mato’asay. Itiya i, “Nanomay mama” saan ko pakarongay a pasowal, orasaka, caay pina’ay ko mato’asay a minanom, nanomen nira ko nipipananom no pakarongay, o siwalaan ko nitatoyan no pakarongay a pananom.

Maherek a minanom ko mato’asay i, caay ka eca o papahacoma koya mato’asay i pananomay i cingraan a pakarongay to nipatatodongan nira a foting to tata’angay, ano eminen noya mato’asay ko nira a kilac a caay pahacoma to to pakarongay i, o mamapangangan cingra to maco’osay a mato’asay, o hahaenen cingra.

Itiya yo mipananom ko pakarongay to mato’asay i, tapalen no kasakaka ko demak noya pakarongay. Ano ira ko caay pacoma tona pananom i, tahidangen noya mitapalay, “Cima a mama ko nipananoman iso, ta caay ka pacomaen nira kiso.” Haenen noya mitapalay a milicay, saka, mangodo ko mato’asay a caay pacoma to mipananomay cingraan.

O tongod no demak no niyaro’ no ’Amis.(部落勞務)

Itini i niyaro’ no ’Amis i, ira ko kasaselal no fa’inayan a ma’emin. Masakapokapot a masaselal ko kasalima a mihecaan. O sasafaay a awid/selal i, ma’edeng safaw lima, safaw enem, safaw pito, safaw falo, safaw siwa ko mihecaan. O kaka no nian i, tasa a polo’, tosa polo’ ira ko cecay, tosa, tolo, sepat ko mihecaan. Mapangangan ko kahacecacecay a selal. Saka, mafana’ a ma’emin ko fa’inayan to nika o maan a selal kako sanay.

O selal no mama nangra ko mamala mama (mama no kapah) noya sasafaay a selal. Cangra ko pasifana’ay to nga’ayay a demak to sakacingodoaw no safasafa to kasakaka a tamdaw ato sakangodoaw to mato’asay a tamdaw. Saka, matiya o mama nangra ko to’as no papasifana’ i cangraan a mama no selal.

Mahaenay ko sakapinanam no wawa a matayal to tayal no niyaro’. Ano cima noya wawa ko caayay katatodong ko demak i, oya mama no kapah ko papasowal to mama noya wawa to sakafana’aw noya mama a palatamdaw to wawa nira, saka, tosa ko singsi no fa’inayan a wawa, o mama no tireng ato mama no kapah. O ina a cecay ko mala singsiay no fafahiyan a wawa.

Ano ira ko cara no finawlan i, masadak a maemin ko kasaselal. Itiya i, patedo caay ka saan a micamol i roma a selal a mikapot, ano mihaen kiso i, o mamatefoc kiso no selal no miso, saka, caay ko aasimaanen iso ko demak a misatalifokil to selal iso.

Lima a miheca ira a masadak ko fa’elohay a selal, saka, ano pasopwal ko mama ano eca i o faki i wawa to sapisaselal nira i, itiya to cingra a micomod. Ta mapolong cangra a mapatireng a mala sasafaay a fa’elohay a selal a mala pakarongay. O mamatayal a maocor no kasakaka ato mato’asay a selal cangra, saka adihay ko tayal nangra. Itini a minanam cangra to tatayalen a ma’emin. Ano o maan ko niocoran no kasakaka ato mato’asay a tatayalen i, lowaden nangra. Itini a minanam cangra to tatayalen i lowaden nangra a ma’emin a milaheci. Itini a mi’ikes a paki’emel to faloco’ nangra a pakacitaneng. Ano fangcal a mangaay ato malalok konini a pakarongay i, o mamapangangan cangra to fangcalay a ngangan. Nikawrira, ano caay ka tatodong ko demak nangra a tapalen no kasakaka ato mato’asay i, o mamapangangan cangra to kakangodoan a ngangan.

Caay ko papacoli to kasakaka ko safasafa a tamdaw. Mangalef ko nika pisangaay to demak i saki matoasay. Ano ira ko cara no fimawlan i, mapahapinang i patakos no patakosay ko sowal, o maan a selal ko masadakay a macara asaan, ano mimingay a tatayalen i, cecay tosa a selalan ko mamacara, ano tata’angay a tatayalen i, mapolong ko kasaselal a masadak a macara.

O kakomodan no niyaro’ ato kakeridan no kasaetal mo kasakowan ato mama no kapah ko masasowalay to malo tatayalen no finawlan, saka, maratar cingra to dafak a mipatakos. Onini ko sakafana no finawlan to nika o maan ko tatayalen no niyaro anini.

Nikawrira, to romi’ami’ad i, caay ka eca ira ko kacacorocorok no mato’asay a selal a macara a maro’ i sefi. O tatodong no mamisimaw to niyaro’ tona malingad a maemin ko finawlan a matayal i omah, saka, caay ka nga’ay a awa ko mamisimaw to niyaro.

Ira ko pikacawan no niyaro, o maminengneng to mikari’angay a ’ada, ano ira ko ’ada i, sinien no mikacaway ko takingkingan a paratoh to finawlan ta masadak ko fa’inayan a milood to ’ada.

To sakacaaw picomod no ’ada I niyaro’ saka ma’adipel to cicekaay a ’aol ko taliyok no niyaro’, ta itini i ’adawang i sacomod no niyaro’ ko kasa’opoan no malitengay a misimaw to niyaro’.

Ano ira ko tayraay i niyaro’ a mipalafang i, onini a misimaway ko patadoay a mikerid a patangasa i loma’ no pipalafangan nangra.