Kakacawan

nani… a masadak Wikipedia
Kakacawan Etal

Kakacawan(長濱鄉: Payrang a sowal: Tiông-pin-hiong)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O itiraay i saka’amis no sawalian no Posong-kowan, o lalengawan no Kakacawan-ponka konini. I saka’amis madado’edo ato Fakong, misi’ayaway to kawali to Tayping-yang riyar, i sa’etipan o Posko ato Kongpo(Foli), i sakatimol o Madawdaw, micingray to lotok a misi’ayaw to riyar. O faco no sera masahefohefongay, kakaya’ ko lilis no riyar, o Fa’edetay-kakarayan.

O maro’ay tamdaw o ’Amis ko sakakaay ira ho ko Ponong Finacadan(Iwatan), ira ho kona Kaliyawan a finacadan(平埔族群: Pepohoan) Makataw finacadan ato Tawlong finacadan(大武壠族:Taivoan)ano ca o 大滿族 hananay a mitahidang),ira ho ko Payrang.

O saka’orip o maomahay ato mifotingay, o niyaro’ay sowal ono ’Amis a sowal.[1]

Rikisi(歷史)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O katelangay ho a pipangangan o “Kakacawan”(加走灣), ira ho ko toloay roma a pangangan:

Roham (八仙洞)

Sakacecay: o nani sowal no 'Amis to "Pikacawan" a ngiha' koni alaan, o "pikecoran a minengneng" sanay ko tatodong no nini sowal, itini a mahapinang i kakaleponan no pikowan no Mancing(清朝), nika 'aloman ta to ko mafolaway a tayni no roma a finacadan(o Silaya, Kafalan...) masamacekil ko fodfod ato itinitiniay ko kahalafing ko aro' a 'Amis tamdaw,i 1877 miheca malalood ko 'Amis a tamdaw ato sofitay no Mancin i Cepo'(大港口戰役)[2], orasaka, patireng ko 'Amis a tamdaw to pikacawan, miocor to kapah a mitapal a mikacaw.

Sakatosa: o sowal no Kaliyawan a finacadan, o pi'adopan no 'Amis a tamdaw kona itiniay pala, adihay ko mitatingay a ni'adopan, sa adihay ko 'atimela miketing saan, sano Payrangen ko 'atimela a ngiha' "kacaw" sanay, orasaka niala to ngiha' no Payrang tira "kacaw" (加走) ko ao ngangan, i Kuwangsi-honti no Mancin a mihecahecaan(1875年—1908) sa'aloman sanay to ko Payrang a tayni.

Sakatolo: itiya ho o mafolaway a tayni i, sahetoay o nani tiraay i Pintong a Makataw-finacadan, o kamaro'an nangra i iraay ko cinganganay to " kakacawan-lotok" ira heca ko "kakacawan-niyaro' " o mafolaway a tayni a tamdaw o sa'ayaway cangra tayni a maomah, latek itiraay ho i 1859 mihecaan, ma'ilolen cangra to kasofocan a niyaro' toya kakacawan, orasaka pangangan han "kakacawan", onini a pangangan ko hato so'elinay saan ko sowal.[3]

I kadiponan to i, ono Posong-kowan konini, nipatirengay to "kakacawan-niyaro' ", i syowa 12 miheca(昭和12年, 1937 年) o kaleponan tono pikowan no Dipon, o Sakakaay mikowanay Taywan-Sotokfo(臺灣總督府たいわんそうとくふ) micikeroh to "maladipon-tamdaw sanay a demak"(皇民化運動)[4]

O lislis no riyar no Kakacawan ira ko 28 km ko kakaya', falic han no Dipon to "Cangpin"(長濱,ながはま), patireng heca to "Kakacawan-etal", mipecihan patayra i Singko-kowan, itini tona kowan a niyaro' ira ko Kakacawan, Salinpo, Censan, Sifo'ay, Sankinya, Makerahay ato Koladot pito ko Tata'angay-tilid, ikor tono Sakatosa-Lalood mapatireng to Kakacawan-etal no Posong-kowan tahanini, ira ko Ciwkangan, Tapowaray, Kinanoka, Pasongan, Cidatayay, Ta'eman, Carapongay, Koladot, Polot, Sadipongan, Makerahay/Saranawan, Cikadaan, Nadan, Morenos, Pakara'ac ko niyaro'.

Kaitiraan(地理位置)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

kayakay no Koradot

O Kakacawan itiraay i sifo'an no lislis no riyar no sawalian no Kalinko ato Posong, o isaka'amisan a etal no Posong kowan, isaka'amisan malafiyaway ato Fakong etal no Kalinko, isakatimolan madado'edoay ato Madawdaw, misi'ayaway to Taypin-yang riyar, isak'etipan malala'ed to Lilisay no Riyar Lotok ato Posko ato Kongpo etal no Kalinko. O kakahad no sera ira 155.1868 km2, mahaop ko 4.41% a sera no polong no Posong, o nikowanan a pala nani'amis tala timol masaco'ecoay a to'edaw, ira ko 28 km, o kakahad nani kawali tayra i ka'etip latek ira ko 8 km.[5]

O kayakay no Koradot itiraay i Cifotingan-'Alo, ono kadipongan a misanga'an (1937 miheca ) ato misanga'an i 1986 miheca ato 1998 miheca matata'edipay nengengen.

Tamdaw(o人口)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

'Arawen ko pisa'osi no kosika no Singko, i 2022 mihecaan a parod no Kakacawan ira k 2 ofad 9 patek, o masa'osiay tamdaw i ira ko 6 'ofad 7 patek ko tamdaw no Kakacawan,o sakakaay ko kaadihay no tamdaw o Kakacawan niyaro', o sasafaay ko tamdaw o Dita'an niyaro' , i 2022 mihecaan a sa'osi notamdaw o Kakacawan ira ko 2,141 tamdaw, o Dita'an ira ko 573 ko tamdaw.[6]

Itiyaay ho ato aniniay a sa'osi no tamdaw:
mihecaan tamdaw kafalic %
1981 15,134 ---
1986 14,007 -7,4%
1991 12,368 -11.7%
1996 11,726 -5.2%
2001 10,228 -12.8%
2006 8,987 -12.1%
2011 8,031 -10.6%
2016 7,399 -7.9%
2021 6,791 -8.2%

Sieci(政治)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Kofa no Kakacawan

Faco no sieci (鄉政組織)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O kofa no Kakacawan ko sakakaay a citodongay to demak no polong no Kakacawan, pakitinien i faco no Conghuwa-minko ono etal a niyah pikowan a citodongay sakowan, patokeded han o matayal to nipatorodan no Poson-kowan ato no Sakakaay -Sifo, o mitomadaway a skowan o Kinsifo no Posong. O tapang no kofa o nisinkiwan no polong a finawlan no Kakacawan, sepat miheca ko katayalan, manga'ay to a paradid ano pakaala to sinkiw to kinacecay.o kofa mipatireng to sakadademak a kayki, o sakakaay misetekay to hadademaken a sakowan, i la'eno no tapang no kofa ira ko sepat a ka ato si, polongen pito ko cotodongay to hatayal.[7]O kalomaocan no taypiyaw no Kakacaw o sakakaay nisafaloco'ay-sakowan no finawlan,mapaocor ko taypiyaw misanga' to rikec ato mitomadaw to tayal no kofa. Sepat miheca ko katayalan no taypiyaw, manga'ay a pararid ano pakaala to sinkiw. Opolong no taypiyaw patipoay ko tamdaw, o sakilac i, itiraay i sakatolo a etal pisinkiwan tatolo ko taypiyaw, i sakatosa etal a pisinkiwan sasepat ko taypiyaw,i sakatosa etal a pisinkiwan a Dafdafay Yincumin ira ko sasepat, o kakeridan ato sadama kakeridan no pikaykian no taypiyaw ona patitoay taypiyaw ko alamitopaay misinkiw.[8]

o tapang no kofa(歷屆鄉長)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

sakapina ngangan pacefaday pacefaday
1 Cen Kuwang-fo

(陳光復)

1951.2.14 1953.3.31
2 Cen Kuwang-fo

(陳光復)

1953.4.1 1956.3.31
3 Cen Kuwang-fo

(陳光復)

1956.4.1 1960.1.4
4 Cen Sien-sin

(陳仙勳)

1960.1.5 1964.2.28
5 Cen Sien-sin

(陳仙勳)

1964.3.1 1968.2.28
6 Cen Kuwang-fo

(陳光復)

1968.3.1 1972.2.28
7 Huwang Lin-fa

(黃連發)

1972.3.1 1976.2.28
8 Huwang Lin-fa

(黃連發)

1976.12.30 1982.2.28
9 Lin Yin-liw

(林元流)

1982.3.1 1986.2.28
10 Lin Yin-liw

(林元流)

1986.3.1 1990.2.28
11 Ciang Si-cong

(江世崇)

1990.3.1 1994.2.28
12 Pan Long-con

(潘榮宗)

1994.3.1 1998.2.28
13 Pan Long-con

(潘榮宗)

1998.3.1 2002.2.28
14 Cen Cin-ci

(陳進吉)

2002.3.1 mapalasawad
14 Tien Cang

(田璋)

patarod
15 Cen Te-ceng

(陳德成)

2006.12.25 2010.12.24
16 Cen Te-ceng

(陳德成)

2010.12.25 2014.12.24
17 Pan Su-fang

(潘淑芳)

2014.12.25 2018.12.24
18 Pan Su-fang

(潘淑芳)

2018.12.25 2022.12.24
19 Li Kuang-lan

(李光蘭)

2022~12.25 aniniay

Sakilac no Etal(行政區劃):[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

1.Koradot niyaro'(樟原村): itiraay i lawac no Cifotingay 'alo[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Tahonghong niyaro'(大峰峰部落)

Koladot niyaro' (樟原部落)

Ka'asimsan -'alo (北溪)

Mamangay Ciyai (小嘉義)

sakilac no etal

2.Sadipongan(三間村): itiraay i lawac no Sadipongan 'alo[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Cifotingay /Roham (八仙洞))

Tapowaray niyaro' (大俱來部落)

Cikadaan/Nadan (南溪)

Sadipongan niyaro' (三間部落)

Makerahay niyaro' (真柄部落/馬稼海)

3. Kakacawac niyaro' (長濱村): o kaitiraan no kofa,i cepo' no Kakacawan-'alo[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Cencipo(城子埔)

Ciwkangan(石坑)

Kakacawan(尾莊部落/加走灣)

Takumi(下田組)

4.Dita'an niyaro'(忠勇村): itiraay i fafaw no Kakacawan-'alo[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Congcoang(中莊)

Ditaan(頭莊/忠勇)

Fafa'eday Takumi(頂寮子)

5.Pakala'ac(竹湖村/中濱):itiraay i lawac no Pakala'ac-'alo[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Mornos(永福部落/大掃別)

Pakara'ac(大竹湖部落)

Satimolan Pakara'ac(南竹湖)

6.Salinpo niyaro'(寧埔村):itiraay i salawacan no Salinpo-'alo[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Censan (彭子存)

Pasongan niyaro' (八桑安)

Salinpo (石寧埔)

Kinanoka (僅那鹿角)

Ta'eman (胆曼)

Calapongay (堺橋)

Pitilidan (教育)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

'Ariri no Tilid (圖書館)

Kocong : Posong kowan nipatirengan a Kocong no Kakacawan( 臺東縣立長濱國民中學[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Maemangay pitilidan:[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Posong kowan nipatirengan a Koradot Pitilidan

Posong kowan nipatirengan a Sadipongan Pitilidan

Posong kowan nipatirengan a Kakacawan Pitilidan

Posong kowan nipatirengan a Dita'an Pitilidan (mapalasawad i 2013 miheca )

Posong kowan nipatirengan a Pakara'ac Pitilidan

Posong kowan nipatirengan a Salinpo Pitilidan

'Ariri no tilid (圖書館)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Posong kowan Kakacawan Etal 'Ariri no tilid.

Pacefaday a tilid(註腳)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

  1. 55公所 原民「地方通行語」公告了[1] (頁面存檔備份,存於網際網路檔案館),自由時報 2017-10-12.
  2. 蔡中涵編著 O no 'Amis a pinengneng to "Lalood i Cepo' "---大港口戰役的阿美族觀點. 2022.8 財團法人台灣原住民文教基會 出版。
  3. 〈長濱介紹-歷史沿革〉. 臺東縣長濱鄉全球資訊網. [2019-08-27]. (原始內容存檔於2017-11-02) (中文(臺灣)).
  4. 〈長濱介紹-歷史沿革〉. 臺東縣長濱鄉全球資訊網. [2019-08-27]. (原始內容存檔於2017-11-02) (中文(臺灣)).
  5. 尹章義等編纂. 第一篇·地理. 《長濱鄉志》. 臺東縣: 臺東縣長濱鄉公所. 2015 (中文(臺灣)).
  6. 人口統計. 臺東縣成功戶政事務所. [2022-10-26] (中文(臺灣)).
  7. 關於公所-公所組織. 臺東縣長濱鄉公所. [2021-10-01] (中文(臺灣)).
  8. 代表會-代表會簡介. 臺東縣長濱鄉公所. [2021-10-01] (中文(臺灣)).