Honduras

nani… a masadak Wikipedia
跳至導覽 跳至搜尋
Hata no Hongtolas kitakit

Hongtolas(宏都拉斯)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Hongtolas Kapolongan-Kitakit(宏都拉斯共和國;Sipanya a sowal: República de Honduras; kalopangangan no Sipanya a sowal:Honduras)O itiraay Isifo’ay-Amirika Korapaw a Nikapolongan-Kitakit, isaka’etipan a kalala’edan isaka’amisan a pecih malala’ed ato Kuwatimala, isakatimola a pecih mada’edo ko sera ato Sarwato; isakatimolan malafiyaw ato Nikalakuwa; isakawalian ato saka’amisan miingid to Karopi-Riyar; masiwar pasitira i saka’etipan no sakatimol o lalan ko Fongsayka-Kihaw masadak tayra i Taypin-Yang. Miliyas tono kanatal i Karopi-Riyar ira ho Masamaymayay-Kanatal(天鵝群島;Islas Santanilla) ato Kihawan-Kanatanatal(海灣群島省; Sipanya a sowal:Islas de la Bahía) a kowan. O syoto i, o Tokusiciyapa(德古西加巴;Sipanya a sowal:Tegucigalpa).

Kaitiraan no Hongtolas

Ngangan no kitakit(國名)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O mikalicay to tamina do’edo han ko lilis no riyar makera ko tangongoaly a nanom, sano Sipanya a sowal o Las Honduras, fondos ano ca profundidades, o imi noni i, o talolongay,para’ ato po’elacan. O lihaf i, ci Kolonpo i saikorayto a pakatamina i 1502 miheca tayra i Fa’elohay-Karopaw, talacowa tahafali awa ko maan, sowal sato ci Kolonpo: “Gracias a Dios que salimos de estas honduras!” (Miaray to Wama to kasadak nani katalawan a talolongay nanom!). to ikor ira ko pangangan to nipaflian no Paoripay a waa’(ikor to mapatireng to nipaflian no Paoripay kowan), Kolonpo-kowan ato Hontolas kowan.[1]

O sa’ayaway mitiliday tona Hongtolas a tilid latek ca Foan-Tiyas-Tosolis aci Pisonto-Yanis-Pinsong, i 1508 miheca mipatosok to harateng mikilim ton apala. Ona pala latek o pa’edoran I Torosilie-Kihaw, pakasowalen no Sipangya o “ pa’enoran” i,o “Fondura” hananay. I’ayaw no 1508 miheca, ‘edengan o itiraay i sakawalian a i taliyok no Tinen a dadahay pala koni toro’an o Hongtolas; tahira to i saka16 sici “Hongtolas”o polong a pala koni toro’an.

I’ayaw no kafolaw no Yoropa a tamdaw a tayni, o Kuskatolan a Nawa-Tamdaw o “Solan”(Sola) hananay ko aniniay a Hongtolas, o sowal no Nawator o “Poro’ “(日本鵪鶉;學名:Coturnix japonica). O roma i, ira ho ko “Kuwayimulas”(Guaymuras) ato “Atonantitoko”(Atenantitech) a pangangan.7 ira itiya ho o micowatay-tamdaw o “Fa’elohay Aystoroymatola” han nira a pangangan kona pala.

Rikisi(歷史)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

I saka4sici tahitra i saka7 sici, isaka’etipan no Hontolas o cecay a kahiceraan no Maya-payrayran(馬雅文明;Sipanya a sowal:Cultura maya), i laloma’an no Hontolas ira ko sakakaay katata’ang, sacinganganay ato sa’alomanay ko mikinkiwan a Kofan-nalacolan(科潘;Copán), onini a nalacolan itiraay i salawacan no Maya Maya-Payrayran, itiya ho i saka 9 sici mapolong ato ya itiraay i dasdas a payrayran makedi’.[2]

1502 miheca pahicera ci Kolonpo i Kihawan-Kanatanatal(海灣群島省; Sipanys a sowal:Islas de la Bahía) no Hontolas, itini ko pisatapangan no Hontolas a masaso’araw ato Yoropa a tamdaw.[3] 1524 miheca misatapang ko sofitay no Sipanya a milood to Hontolas, toya mihecaan malamicowatan-pala no Sipanya.[4] [5]

Kapolongan-Losay Kaysya itira i Niwawerlian no Amirika

I 1821 miheca saka 9 folad saka 15 romi’ad milekal to pisiiked ko Hontolas, nikawrira, tocila a mihecaan i 1822 miheca mapaci’eci a matateko i Mosiko Sakacecay-Hontian kitakit(墨西哥第一帝國;Sipanya a sowal:Imperio Mexicano). 1823 miheca mikapot to Sifo’ay-Amirika Matatekoay-Kitakit(中美洲聯邦共和國; Sipanya a sowal:República Federal de Centroamérica) 1838 miheca saka 10 folad misawad a mikapot, paiteked sa a patireng to Kapolongan-Kitakit, nikawrira,cowa ka fasaw ko fa’edetay a faloco’ tona Sifo’ay-Amirika Matatekoay-Kitakit. 1840 miheca ira ko pipadang no Paitekeday-Mikowa no Kuwatimala ci Lafier-Karoyla(何塞·拉斐爾·卡雷拉·圖爾西奧斯;José Rafael Carrera Turcios), oya mitekeday ko faloco’ ci Foangsisko-Firoyla patireng to Paitekeday-Mikowa a sifo. 1853 miheca sanoyanan sato ko kalalood no Paifaloco’ay-Rekad ato Paitekeday-Rekad, cilacila mafalic ko sifo, nani 1821miheca misiiked tahira i miheca kina139 liyad ko kapaci’ecian ko kafalic no sifo. o saadihayay ko kafalic no sifo itini Latin-Amirika. O pikarkaran to tada’ekim,’ekim cilacila marawraw, tadata’ang ko pisiwar to kacemahad no saka’orip.Nani 1840 miheca, mi’eco ko Ikiris to sakawalian ato kihaw-kanatanatalan no Hontolas, misanga’ to karomakatan no cinamalay, mipaci’eci a micaliw to kakahaday a sera.[6][7]

Isatapangan no saka 20 sici, Kapolongan-Losay a Kaysya(聯合果品公司;United Fruit Company) ato Lalekoan-Losay a kaysiya(都樂食品公司;Ikiris a sowal:Dole Food Company, Inc.) , micowat to kakahaday sera isaka’amisan lilis no riyar a dafdaf, to pipalomaan to pawli a lilomahan.[8] I pineker no Kapolongan-Losay a Kaysya masacecay ko Hontolas a mipaloma to pawli masacecay sa ko saka’orip, tahira to 1930 miheca o sakakaay ko pipasadak a paliwal to pawli itini i hekal, o “pawli kapolongan-kitakit”( 香蕉共和國; Ikiris a sowal:Banana Republic) to a pacimil pangangan.[9]

I 1969 miheca malalood ko Hontolas ato fiyaw Saerwato, nawhani, ira ko kalalifet no Oo’an-mali no Hekal (1970年國際足總世界盃) i 1970 miheca ko lalengatan,sakasaan macacoli ko palosiyangay mitiya mapacikel ko tamdaw nona tosaay a kitakit, malaplap ko sa’ofa’ofad sanay a matayal no Saerwato, ora ko ka ira no “Oo’an-Mali Lalood”.(足球戰爭; Sipanya a sowal:La guerra del fútbol)[10]

Syumala-Kasico congtong

1982 miheca mapalasawad to ko halafinay a piteked pikowan no sofitay, masanga’ ko Tatapangan-Rikec no Kitakit misatapang tono Finawlan-Sieci.[11] nikawrira, caay sa ka temenek ko siyakay, ikor no sofitay-pifalic to sifo i 2009 miheca malaplap no sofitay koya nisinkiwan kalotamdaw a congtong ci Mannuayer-Saylaya tayra i roma a kitakit.[12] 2014 miheca saka 1 folad yo maro’ay i kamaro’an no congtong ci Foan-Awlanto-Yienanto( 胡安·奧蘭多·葉南德茲·阿爾瓦拉多;Sipanya a sowal:Juan Orlando Hernández Alvarado), tona mo’etep mihecaan ira ko pilalang to pararid malacongtong, o sakakinatosa a pararid ni Foan-Awlanto-Yienanto ko nini, i 2017 mihecaan pararid ho kako saan cingra mapacekil ko fodfod no kitakit a marawraw.[13] [14] 2021 miheca saka 11 folad saka 28 romi’ad, o mitokeray-rekad mipatireng to sapatarod tamdaw o sa’ayaway fafahi no congtong ci Syumala-Kasico, tona sinkiw pakaala to 53% a satopa, malasa’ayaway a fafahiyan a congtong.[15]

Sieci(政治)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O piketong to tilid no Kinpo no Hongtolas, mideamk to kapolongan,finawlan ko sakakaay ato kalomaocan a faco no sieci. Finawlan-Kalomaocan(cecayay-kalomaocan) o sakakaay a misanga’ay to rikec a sakowan. O tapatang no kitakit,

kakeridan no sifo ato kakeridan no sofitay ko congtong. O kiing no Finawlan-Kalomaocan ira ko 128 ko tamdaw, o tinako tayhyo ko kalakiing, sepat miheca ko katayalan.[16] ikalepolan no 2012 miheca, o “misaharatengay a Saopo no Misakeristoay, mitadtad ato palosiyangay a rekad”(ERIC) matateko ato Sifo’ay-Amirika Karopaw Taykak mitengil to sowal no 1,540 ko tamdaw, itini a mafana’ ira ko 60.3% to mikapotay ko tayhin to palafoay a rekad sanay, 44.9% cowa ka pakaso’elin to Sakakaay-Pisawkitan, 72 % oya sinkiw i 2012 miheca saka 11 folad a sinkiw ira ko palafoay, 56% oya 2013 mihecaan a sinkiw to congtong, kiing ato kasakowan ira ko palafoay.[17] yo pakalowid ci Foan-Awlanto-Yienantoci 2017 miheca a sinkiw a pararid malacongtong, mapacekil ko pikangyi ato rawraw. 2017 miheca saka 12 folad ira ko pinapina a pitopaan miliyaw a misa’osi to paya ci Yienantoci ko pakalowiday, orasaka, i 2018 miheca saka 1 folad milekal a malacongtong to sakakinatosa riyad.[18][19][20]

Ira ko saka fodfod i Cilikesay-Lislis no Riyar(莫斯基托海岸;Ikiris a sowal:Mosquito Coast) itira i lilis no Tasiyang-Riyar, masaso’iring koHongtolas ato Nikarakuwa i 2000 miheca ato 2001 mihecaan. Orasaka miala to sata no dafong no Hongtolas to35% ko Nikarakuwa.[21] 2009 miheca saka6 folad, ira ko pifelih to sifo a demak ta mafelih ci Mannuayer-Saylaya congtong, macepet tayra i Kostalika pakahikoki. O Tata’angay-kalomaocan no Linheko mapoi’ tona mifelihay a demak, patikolen ci Saylaya malacongtong saan a milekal. Mahaop ko Mosiko-kitakit o itiraay i Latin-Amirika a kitakit malasawad ko kalawidang ato Hongtolas.[22]

Saka’orip(經濟)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

I le’enoay no sasifo’an ko ‘orip no Hongtolas i Sifo’ay-Amirika, 2012 mheca latek 2,323 Amirika-Payso ko lalen a nipili’etan no Hongtolas, o i’sayaway a sakakaay a nili’etanan o kafi-liomah, pawli-liomah, pakaen to ’afar ato Wukoyu, simal no nanges ato misanga’ay to riko’ a katayalan.[23]

O sakakaay a saka’orip no Hongtolas o liomah, 2013 miheca mahaop ko 14% no polong no kitakit a nili’etanan. O nipasadakan i roma a kitakit a paliwal o kafi(3.4’ok Amirika-Payso), mahaop ko 22 % no nipasadakan a paliwal no polong no Hongtolas. Itiya i 1998 mihecaan a Mici-faliyos haoto a ma’emin malefek ko pawli, ’ayaw nona faliyos o sakatosa o sakakaay ko nipasadakan a paliwal ko pawli, yahira to i 2000 miheca malolol to 57% ka maalaay a heci. O paka’enenay to ’afar ko roma a sakakaay a nipasadakan a paliwal. Nani 1970 miheca, isaka’amisan a tokay patireng to misongila’ay to dafong a katayalan, mangalefay itira i Sinfo(聖佩德羅蘇拉; Sipanya a sowal:San Pedro Sulaato) ato Kortos-minato.[24]

Awhehena niyaro'

O tadamaanay a fokeloh ira ko tada’ekim, ‘ekim, fodawan, ‘enor, marad, sikitang, ira ho ko kilang ato foting, patahtahay to nanom-dinki ato kinairaira no liomah, o nipasadakan o sakakaay o kafi ato pawli, mahaopay no Amirika ko 60% a dafong no Hongtolas a mi’aca, o cecay no sakakaay pili’etan to Amirika-Payso. 2012 miheca ono liomah a nipili’etan mahaop ko 12.6% no GDP, o misanga’ay to dafong mahaop ko 26.7%, a mihamhamay to lafang a tayal mahaop ko 60.5%2[25]pasasotiri’en to roma a tayal, o misanga’ay to dafong manikaw to sakadademak, halafin to takaraw ko kiyam no Hongtolas, orasaka, o takaraway ko i potalay-kiyam a manikaway kitakit han no Hekalay a Kiking a Lekatep(International Monetary Fund,IMF). I satapangan no miheca i 2010 tomireng ko fa’elohay a sifo, midekam to macacorocorokay a tayal to sakacemahad no saka’orip, orasaka, tona mihecaan macakat ko saka’orip pasasotiri’en to 2009 miheca, tahiraay to i 2.6% ko kacakat, nikawrira, miti’eray ta to to pi’aca to sapisanga’ to dafong ato saka’orip to kaloromi’ad, manikaw heca to sapatireng to maamaan, caho ka pakatorro to roma a kitakit ko tadamaanay taneng, orasaka, sahetoay miti’eray to roma akitakit a padahof to sakaemahad no saka’orip.[26]

2015 miheca, pararid ko pipanakay no matayalay i roma akitakit a tamdaw no Hongtolas to payso, mararid heca ko katekes no ‘aca no nipaliwalan a kafi , oniian ko sakaidahi no kasipon i 2014 miheca toya pifalic to faco no sata, latek i’ayaway a pinengneng ira ko 2.5~3.5% ko kacemahad no kaci’etan no tamtamdaw.[27]

Kafan Maya-Nalacolan

Punka(文化)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Ira ko tosa a rocokan no hekalay kitakit i Hongtolas, itiraay i Kofan a Maya-Nalacolan ato Pidipotan to kina’orip i Polatano-’Alo.[28]

Tahira i 2004 mihecaan, o mitiliday no Hongtolas mahaop ko 83.6% no polong a tandaw no Hongtolas, o mitiliday i no Ka’emangay-Pitilidan a nikalecad ira ko 94%.[29] adihay ko mahatosaay-sowal(Sipangya sowal ato Ikiris sowal) ato mahatoloay-Sowal( Ikiris sowal,Arapiya sosowal ato Toic sowal) a pitlidan.[30] o tata;angay pitilidan o Hongtolas kitakitan-niyahpikowan Tasie, itiraay i pinapina a tadamaanay tokay. O cinganganay a tata’angay pitilidan ira ho Hongtolas Tinsikiw-Tasie, Siepitoro-Tasie, Sifo’ay-Amirika Citanengay-Tasie, Hongtolas Citanengay-Tasie.

Pitooran(宗教)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Talacowa o mitooray to Tinsikiw(o sakakaay a pitooran sanay) sanay to tireng, nikawrira, malowanay ko salikaka, roma sato i, matongelay ko Fa’elohay-Pitooran a mitooray. Itiya i 2008 miheca sowal no Paifaloco’ay pitoor i Hekal, do’edoen ko pisahapinang no Kayropo to harateng no kalotamdaw,ira ko 51.4% o mitooray to Tinsikiw, 36.2% o mitooray to Fangcalay-Sowal Rekad no Fa’elohay-Pitooran, 1.3% ono roma a pitoooran, tinako han o Islam-Pitooran, Fociyaw(mipaypayay), Yotaya-Pitooran, Lastafali-Pitooran, ira ho ko 11.1% awaay ko pitooran ano ca cowa ka paca’of tp licay. 8% a tamdaw o caay ka pakaso’elin to maamaan a pitooran ano ca Awaay ko kafana’an.[31] [32]

Tamdaw(人口)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Mitiso-tamdaw

Tahira i 2018 miheca, o polong a tamdaw no Hongtolas ira ko 9,587,522 ko tamdaw.[33][34] itiya ho i 2015 mihecaan o ila’enoay no 15 ko mihecaan a tamdaw mahaop ko 36%, nani 15 tahira i 65 ko mihecaan ira ko 58.9 %, isaka no 65 ko mihecaan mahaop ko 4.3%.[35]

O kasalilac no finacadan i, 90% o Mitiso-tamdaw, 7% o Amirika-Karopaw a Indian ato 1% a kohecalay-tamdaw(2017 miheca a sa’osi).[36] o nikalecad no fainayan ato fafahiya 1:01.o sofoc 1:05, 15~24 mihecaan a nikalecad 1:04, 25~54 mihecaan a nikalecad 1:02, 55~64 mihecaan a nikalecad 0:88, 65 ano ca ikaka no 65 ko mihecaana nikalecad 0:77.[37] o pa’ayaway pinengneng to ‘orip no nisofocan ho a fainayan ato fafahiyan 70.9 ato 75.9.[38]

Nani 1975 miheca, nikaira no cipaysoay a maforaway ato maforaway no sieci, mapacekil ko kaforaw no tamdaw no Hongtolas. O maforaway a tamdaw no Hongtolas sahetoay itiraay i Amirika a maro’. I 2012 mihecaan a sa’osi no Cotodongay to Demak no Amirika, latek ira ko 80 ’oaf tahira i 1oo ‘ofad ko maro’ay i Amirika a tamdaw no Hongtolas. I 2010 miheca a sa’osi no tamdaw no Amirika, ira ko 617,392 ko Hongtolas tamdaw, tahira to i 2000 mihecaan ‘edengan 217,569 ko tamdaw no Hongtolas.[39]

Tadatakaraw ko cilafoay no Hongtolas, inian sato o kanikaw to maamaan, itiraay i 2015 miheca a mapatayay 10 ’ofad ko tamdaw ira ko 60 ko mapatayan tamdaw, o cecay a sakakaay a cilafoay a kitakit i hekal. Misahalaka ko sifo ato katayalan to sapisongila’aw to taliyo ato pisalamaan no lafang, orasaka, otiraay i Loatan ato Kihaw-Kanatanatalan isafaay no roma a tokay ko palafoay a mipatay to tamdaw. O caowa ka hakowa ko tamdaw a Kolasiyas-Atiaws Etal, resap hato sananay ko mipaliwalay to sawarak.[40] o pipalitan no Hongtolas o kalawan, cilacila ira ko makakowangay, i 2013 miheca yo itiraay i ngata no syoto tatapangan-niyaro’ a pipalitan ira ko rawraw, tatolo ko mapatayay, 12 ko madoka’ay, palimo’ot sato ko congtong ci Poerfiliaw Lowo ( 波爾菲里奧·洛沃·索薩:Sipanya a sowal:Porfirio Lobo Sosa) o sofitay to ko mamikowan tona pipalitan sato.[41]

Pacefaday a Tilid(註腳)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

  1. 綜合網文。
  2. Danny Law. Language Contact, Inherited Similarity and Social Difference: The story of linguistic interaction in the Maya lowlands. John Benjamins Publishing Company: 105. 2014-06-15.
  3. Columbus and the History of Honduras. Office of the Honduras National Chamber of Tourism. [2010-06-27]. (原始內容存檔於2010-07-23).
  4. Vera, Robustiano (編). Apuntes para la Historia de Honduras [Notes on the History of Honduras]. Santiago: Santiago de Chile : Imp. de "El Correo,". 1899 [2016-02-09] (西班牙語).
  5. Kilgore, Cindy; Moore, Alan. Adventure Guide to Copan & Western Honduras. Hunter publishing. 2014-05-27 [2011-01-29]. ISBN 9781588439222. (原始內容存檔於2022-02-03). Spanish conquistadores did not become interested in colonization of Honduras until the 1520s when Cristobal de Olid the first European colony in Triunfo de la Cruz in 1524. A previous expedition headed by Gil Gonzalez Davila ...
  6. United States. Department of State. Bureau of Public Affairs. Office of Public, Communication. Honduras.. Department of State Publication. Background Notes Series. May 1992: 1–5 [2021-12-02]. PMID 12178036. (原始內容存檔於2022-02-03).
  7. Honduras (05/03). U.S. Department of State. [2021-12-02]. (原始內容存檔於2022-02-03).
  8. Becker, Marc. History of U.S. Interventions in Latin America. Marc Becker. 2011 [2016-02-09]. (原始內容存檔於2019-11-07).
  9. Economist explains. Where did banana republics get their name?. The Economist. 2013-11-21 [2016-02-16]. (原始內容存檔於2017-08-17).
  10. Honduras v El Salvador: The football match that kicked off a war. BBC News. 2019-06-27 [2022-01-29]. (原始內容存檔於2022-02-03).
  11. Cuevas, Freddy; Gomez, Adriana. Peace Corps Honduras: Why are all the US volunteers leaving?. The Christian Science Monitor. Associated Press. 2012-01-18 [2016-02-09]. (原始內容存檔於2022-02-03).
  12. 洪都拉斯總統被軍方逮捕 BBC. [2009-06-28]. (原始內容存檔於2009-07-01).
  13. Honduras profile - Leaders. BBC News. 2014-01-31 [2021-07-14]. (原始內容存檔於2022-02-03).
  14. de Córdoba, José. Honduran President Juan Orlando Hernández Inaugurated for Historic Second Term. The Wall Street Journal. 2018-01-28 [2021-01-14]. (原始內容存檔於2022-02-03).
  15. Honduras elected its first female president, Xiomara Castro. NBC News. 2021-12-01 [2022-01-29]. (原始內容存檔於2022-02-04) (英語).
  16. Honduras. The World Factbook. 2016-01-05 [2016-02-09]. (原始內容存檔於2021-04-11).
  17. Arce, Alberto. Honduras: sondeo muestra pesimismo y desconfianza. 2013-01-22 [2019-01-19]. (原始內容存檔於2021-04-15) (美國英語).
  18. Freddy Curves. Opposition calls for re-run of disputed vote. San Jose Mercury-News (Bay Area News Group). AP. 2017-12-03: A5.
  19. Hernández announced winner of disputed Honduras election. BBC News. 2017-12-18 [2021-07-14]. (原始內容存檔於2022-02-03).
  20. Honduran President Hernández sworn in amid protests. BBC News. 2018-01-27 [2021-07-14]. (原始內容存檔於2022-02-03).
  21. Honduras (4/01). U.S. Department of State. [2016-10-12]. (原始內容存檔於2022-02-03).
  22. México restablece las relaciones diplomáticas con Honduras [Mexico restores diplomatic relations with Honduras]. CNN. 2010-07-31. (原始內容存檔於2015-03-30) (西班牙語).
  23. 宏都拉斯投資環境簡介 Investment Guide to Honduras 經濟部投資業務處 編印 (PDF). [2
  24. Medvedev, Denis. Preferential Liberalization and Its Economy Wide Effects in Honduras. World Bank Publications. 2008 [2022-01-29]. (原始內容存檔於2022-02-03) (英語).
  25. 宏都拉斯國情摘要. [2013-09-14]. (原始內容存檔於2019-05-02).
  26. 台商網- 宏都拉斯- 經濟環境. [2013-09-14]. (原始內容存檔於2020-02-12).
  27. 宏都拉斯經濟看好 今年GDP約3%. [2015-04-25]. (原始內容存檔於2021-03-06).
  28. Honduras - UNESCO World Heritage Centre. [2014-06-14]. (原始內容存檔於2021-04-02).
  29. Human Development Report 2009 – Honduras. Hdrstats.undp.org. [2010-06-27]. (原始內容存檔於2009-04-29).
  30. Hondureños bilingües tendrán más ventajas [Bilingual Hondurans have more advantages]. LaPrensa. 2009-10-14 [2016-02-09]. (原始內容存檔於2021-04-15) (西班牙語).
  31. Annuario Pontificio. Cardinal Secretary of State. 2009. ISBN 978-88209-81914.
  32. Bunson, Matthew E.; Min, D. Catholic Almanac. Huntington, Ind.: Sunday Visitor Publishing. 2015-11-04: 312–13. ISBN 978-1612789446.
  33. "World Population prospects – Population division". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs. Population Division. [2019-11-09].
  34. "Overall total population" – World Population Prospects: The 2019 Revision (xslx). population.un.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs. Population Division. [2019-11-09].
  35. World Population Prospects: The 2015 Revision. 聯合國經濟和社會事務部. 2015. (原始內容存檔於2011-05-06)
  36. The World Factbook — Central Intelligence Agency. www.cia.gov. [2017-11-26]. (原始內容存檔於2018-12-25) (英語).
  37. The World Factbook — Central Intelligence Agency. www.cia.gov. [2017-11-26]. (原始內容存檔於2018-12-25) (英語).
  38. Human Development Report 2016: Human Development for Everyone (PDF). (原始內容存檔 (PDF)於2021-02-25).
  39. American Fact Finder: Allocation of Hispanic or Latino Origin. United States Census Bureau. [2016-02-07]. (原始內容存檔於2020-02-14).
  40. Honduras Travel Warning. Travel.State.Gov. U.S. State Department. [2016-08-17]. (原始內容存檔於2017-11-24).
  41. 發生暴動 宏都拉斯監獄進行軍事化管理. [2013-09-13]. (原始內容存檔於2021-12-25).

pikafitan i Papotal(外部連結)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]