Cingaroan
Cingaroan（鳳信部落）
Likisi no Cingaloan niyaro’ 鳯信部落史[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
O kimad ni Afo Amid—Tomok no Cingaloan[U1] niyaro’.
I nika malamama(Tomok) no Cingaroan a niyaro’ kako, itiya a pakafana’ ko mato’asay i takowanan to rayray no niyaro’, saka painiay kako i matini.
O satapangan no Cingaroan a niyaro’ 鳯信部落的由來[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
O sowal no mato’asay no niyaro’ to pakaniay o satapangan no Cingaroan a niyaro’. Iti:ya, awaayho ko maro’ay itini, o lakelakelalan ato talotalodan ato kilakilangan ho, o pi’adopan no mi’adopay a tamdaw konian. I saetipan, laeno no lotok, o Fotingan, masemotay a kilakilan ato talotalod, ira ko Cikasoan a tamdaw, ci Ngaro ko ngangan ningra, pangangan ko mato’asay o Cingaroan han a pangangan, o nai ci mama Ngaroan ko tatapangan a mipangangan. O mi’adopay cingra, patirengen ningra ko taloan Fotingan, pi’adopan ningra i dadahal, Fotingan tangasa i nowalian sahto o ningra a ma’emin, mi’adop cingra to ngafol.
Ci mama Ngaro caay pisasihinihining to tamdaw, caay papiraor to mi`adopay a tamdaw, patlien ningra ko trik a tilo i iyok saka caaw kanga’ay no tamdaw a mingata. Orasaka, caay kasasihining to tamdaw saka, o kapatay ningra, awaay ko mafana’ay, o nipipakaneng to patay ningra, itira i taloan ningra ko patay, halafin to, ma’icang to ko tireng ningra. Orasaka, o ngangan no niyaro’, o ci mama Ngaroan ko litapangan no Cingaroan. I koray to tamdaw no niyaro’, nao Cingaroan kira sowal, mananam to Cingaloan sato sowal.
O kacacefisan to pi’adopan 狩獵區的征戰[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
Sowal sa ko mato’asay, i ’a:yaway, ira ko tatosaay a kapah no Fataan, o cifakeday a mititickay, caay ka komaen to hemay cangra, o mafkacay, pakaca^ekoday to takaraway a loma’ ato smosmotan. Tona mafana’ cangra o nga’ayay a pi’adopan konian saan, nikawrira iraayto ko Cikasoan a tamdaw itini mi’adop. Nao mafkacay cangra saka, sapi’afasan to pi’adopan no Cikasoan.
Itiya, pasowalen nangra ko itiraay i Fotingan a Cikasoan, “Pina’on kamo, o aira ko Fata’an a tamdaw a mifolaw i tamowanan, pinaon kamo.” han nangra. Itiya, ona tatosaay i, misaromi’ami’adto ato misato’emananto a mifalod a mitisil to tingting no talod, matiya o opih no kapah a mipatireng to tawataw a mitisil i smosmotan. Maratar toya dafak, mitatoy cangra to kowang, “tla’, tla’”saan to cangra a mikowang, todoh han nangra koya ma’icangay a talod a patalaw. Oya itiraay i Fotingan a Cikasoan i, packok cangra, pakatngil ato pakanengneng toya dmak, “Aya! o irato a mifolaw i titaanan ko Fataan a tamdaw,” saan cangra, matalawto, “O mamapatay kita,” saan. Nanoya alalalilaliw sato ko Cikasoan.
Orasaka, micli’ koya tatosa’ay a kapah, “Iki:,” saan cangra, maalato nangra ko pi’adopan.
O satapangan no Cingaroan a tamdaw Cingaroan人的新頁[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
Iti:yaho, o talotalodan ato kilakilanganho ko Cingaroan a pala, pi’adopan no Fataan a tamdaw to ngafol, o mi`adopay milakec to ’alo’alo tangasa i notimolan no Ma’erir a ’alo.
O itiya:ay o kafokilan a mihcaan, o mato’asay no Fataan, mikilim to pi’adopan ato kaliomahan, madado^edo ko tamdaw a tayni patireng to talo’an, o nian ko saka ci tamdaw no Cingaroan.
O sowal no mato’asay 口耳相傳[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
O sowal no mato’asay, i sa’ayaw, lalimaay ko mi’adopay a Fataan, tayni cangra, malifoten a misatikotiko minokay, oroma i, o nikatalaw to ka’afasan no tao, saka, patireng to taloan. I:kor i, mafolaw ko laloma’an a tayni, mingata to pi’adop, pifotingan, mimatang to pala paloma to hafay. Sa’ayaway, i sawalian ato noetipan no Cengawan（paterepan no cinamalay no Malio anini）ato patelian to paliding.
Hala:finto, dadoedoedo sa ko Fataan a mafolaw tayni, itiyai i, maliwasakho ko ’aro a mingata to saowac to cinanomay ato pifotingan ato pipalomaan to hafay.
Itiya, mafolaw a tayni ko tamdaw, ira ko pisamsam no Taloko ato Iwatan a finacadan a milili’el/militangal a mari’ang ato misamsam to fafahiyan. Mi`adop ko fataan, mipatireng cangra to kasa’sa’an to taloan i Congawan, ira ko tolo ato spat romi’ad ta minokay, orasaka, maala ko pinapina a mihcaan, sa’aloman sa ko mafolaway a taynian, itini i Congawan ko kahiceraan. Itiya, ’alomanto ko tamdaw, awaayto ko paloma’an, saka maliwasak ko tamdaw mikilim to sra to paloma’an ato kaliomahan. Itiya masaniyaro’to ko Cingaroan.
O sakasaan, Cingaroan han ko pipangangan to niyaro’, o todong to ngodo ci mama Ngaroan konian, saka Cingaroan han ko ngangan no niyaro’.
Itiniay i Fenglin(鳯林) Cen no Hualien(花蓮縣) ko Cingaroan a niyaro’, 338 ko sa’osi no parod no loma’, 884 ko sa’osi no tamdaw.
61% ko ka’aloman no Yincomin(原住民), polong han i, 537 ko tamdaw; o roma sato i, 39% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 347 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan(族群) i, ko Amis(阿美族)54%, Truku(太魯閣族)1%, Saysiyat(賽夏族)1%, roma(其他)4%.
Ira ko picodadan(鳳信國小、吉娜魯岸部落圖書資訊站) i niyaro’.
Ira ko romi'ad a malalicay to mato'asay, i 2018 falo folad saka tolo a romi'ad, No i 'ayaway ho a kimad, O Tomok no Cingaroan ci Afo Amid ko mikimaday, ci Masao Nikar ko mikawicay.
mihomongay[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
Sakaira no tilid:
1.“Likisi no Cingaloan niyaro’”, o pipakimad ni Afo Amid, tomok ni niyaro’, milicayay: ci Rengos Fosay, romi’ad: 2018/8/3herekno lahok 2:30, i loma’ ni Afo Amid. Milosimetay/mitiliday: ci Masao Nikar. I 2022/9/6