Cawi
O ngangan no Cawi (靜浦部落由來)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
l ‘ayaw o Ripong ko mikowanany itini i Taywa, na itini i ( hengchun-Peninsula ) milinah to loma’ ko finalawan tayra i tatihitihi no ( sowal no Holam : Li-ca-ci ) ‘alo. a misaloma’ ko finalawan. to rarikor how i, o ‘aol to mipa’edaw to kamaro’an ko finalawan, ira ko tatiihay a demak saan. sa ‘emin saan ko finawlan a milihan to loma’ tayra i matiniay a Cawi'.
O kasiikedan no niyaro’ (部落特色)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
Katimolay no Cepo’ ko paniyaro’an no Cawi'. ira ko tata’angay a fokeloh itira.orasaka, mapangangan no Cawi' a tamdamdaw kora fokeloh to Pacidal.itini i tadafaedet ko romi’ad to romi’ami’ad , pararid sa tala’alo mifoting ko finafinawlan , nawhan caayay kafae:det itira i cinanomay,sa ira ko cidal a niyaro’ sanay. o roma i, mato ira ko sakacipinang no mifotingay a dawdaw satomeked sa tomireng o pecih a konis no cikiw, o sakacipinang to dihkoay ato faedetay a romi’ad, saka manga’ay tayni mitanam to masaromaay a pinangan, o cecay a wa’ay i faedetay, o cecay a wa’ay i dihekoay, icowaen a mikilim koni? itira i niyaro’ no cawi’.
I 1878 miheca ira ko lalood no 'Amis ato micowatay a tayni a Cinping, itiniay i dadaf (o pitilidan no ka'emangay anini)a mipatireng to polol no sofitay, naka iraan no Cinpin a tayni ma'odang to fafahiyan no niyaro' , palakolien ko fainayan no niyaro' , itiya sato i kailisinan papicolo'en ho ko kapah no niyaro tayra i folalacay mi'orong to felac ato maamaan no sofitay. misododay ho ko faloco' no 'Amis to sarakarakat ho, ikor to o tada mipadesay to 'Amis a finacadan ko matiniay a demak sato ko pisaharateraten no finawlan toker sato a malalood, ora sa Kaping mili'ayaw a mikowang to 'Amis i ka'amis no rokot i cepo', sa o kakakowangan han to a pangangan kona dihif, ikor to i, pito a romi'ad ko pisalifong no Cinping nani riyar sa mahadefek ko niyaro' no La'eno, tada citaneng ko kakita'an ci Mayaw Apin a pali'ayaw to finawlan milimek tayra i Cilangasan sa maosaw ko tamdaw no 'Amis.
O nikalopisak no Cawi' (人口分佈)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
Itiniay i Fengbin Syang(豐濱) no HualienSiyen(花蓮縣) ko Cawi' a niyaro’, 151 ko sa’osi no parod no loma’, 435 ko sa’osi no tamdaw.
96% ko ka’aloman no Yincomin(原住民), polong han i, 419 ko tamdaw; o roma sato i, 4% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 16 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan(族群) i, ko Amis(阿美族)94%, roma(其他)2%.
O finacadan no Yincomin (所屬阿美族群)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
O pasawalian a Pangcah, o sa’alomanay a finacadan no Yincomin. itini i nowalian a lotok, mililis to riyar, mifater to Kalingko na itira i Fakong talatimol tangasa i Madawdaw, saka pasawali a Pangcah han.
O pito'oran no finawlan (族人信仰)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
Itini i ira ko pito’oran nangra, pakayni sa’opo no kinkay, malosakarikec sto sakavakat no ’orip no Yincomin. mamaan ca ko demak no sapitolon ko niyaro’. o pito'oran ko finawlan no Cawi' i, ira ko tosa a kiokay itini, o tingsikiw ato kirisito-kiw.