‘Alilay

nani… a masadak Wikipedia

‘Alilay 玉米/玉蜀黍/包穀[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O sasowalen to ‘alilay. 論及玉米/玉蜀黍[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O tatapangan no ngangan no ‘alilay i, o Zea mays, wono Einkilis(英語)a pangangan i o Corn、Maize Hananay, o masafelacay ko heci nira, ato matiyaay o kalorengos ko sa’osi, ano pakaynien i polong no Pinaloma ami nengneng i, mato o saadihayay ami palomaan no matayalay to kakaenen ko ‘alily hananay, aca manga’ayay a moro-kakaenen no misa’ayamay ato misafafoyay ato a-a/maymay, ato Itini i misa^pahay to malosapi lomlom mi^cak to ^pah, ato itini i kalo-sapisanga to kalas kami.

O pakayniay toya ‘alilay. 有關於玉米/玉蜀黍[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Pakayniay toya ‘alilay hananay i, ‘adihayay ko kasasiloma ami pangangan i cingaan, mato itini i kalokoka(各國) adihayay to ko kasasiloma a pangangan tora ‘alilay hananay, alatek pakaalaay to cecay patek koka adihay nira, lomasato osowal no mafana’ay, wora ‘alilay hananay i, o tatapangan nira alatek onaitiniay i cifo’ay a Amirika(中美洲) amisatapang, ono Intian(印地安人) a tadamaanay a kakaenen, i’ayaw ho i na caayho katakalaw ko lengaw noya ‘alilay, likol sato o tamdaw to komafana’ay ami sanga’ tosaka takalaw nira, sanaw satakalaw sato ko ‘alilay i matini, a caay to katalaw tofa^det, tangasa to i 16seci(世紀) tiya itiyato ami salingato ama patayni i tono Holaman(華人) a niyalo’ ama paloma koya ‘alilay, sa’ayaway ilaay to ama tilid tini i Mingcaw(明朝) to pakaylaay toya ‘lilay hananay, dodosato ilaay to ama lengnak a tayra icowaco:wa no kaholaman, mitowol to kaadihay no pipaloma to panay, tangasa i 2012 a mihecaan i mikikaka to kalo maamaan a pinaloma koka adihay nira, o safangcalay a kalengawan no ‘alilay i, itilaay toya 30°-50° no tosil no Cikiw(地球緯度) sanaw likosato i, o ‘alilay to ko sadihayay ami palomaan itini i kakaenen no hekal. Itini tono Taywan(台灣) i, naitini i 16 Seci(世紀) misalingato to ama pacomod, sanaw ano ‘alawen kopi salingato no ‘alilay ama paloma i, matafesiway to ko sepat patek koka halafing no ‘alilay ama paloma itini i Taywan(台灣), ia’ayaw o ‘alilay ami paloma itini i Taywan i, saheto sanay itini i lotok ato hadhad amipaloma, caay kasacecay ko tayal ami paloma to ‘alilay, o likolsato tiya o kanatal safo to komi padamaay to tayal to ‘alilay, itiyaay to a tadamaan ko tayal to ‘alilay.

O tayal to ‘alilay玉米/玉蜀黍的用途[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O ‘alilay hananay i, itini i polong tono hekalan ami palomaan to kakaenen, oya misangaan tono tamdawan a kakaenen, atoya misangaan to sapakaen to fafoy ato kalo’ayam, aca o sasangaen to kalomaamaan a sapakaen, aca o malosapacamol to maamaan a sasangaen to poliyaw ato tayhi, caay ka mamalasawad ko ‘alilay hananay, galefen itini i Taywan, ano ‘alilay to ano kodasing to, hatilaay to ko tayal ami sanga ato miforfor to todongay o kakaenen,nawhani hatiraay to kolarok ami papaloma to ‘alilay, o todongay to o tatangtangen a kakaenen, ato o tatodohen a kakaenen ilaay haca kola ko^sannay hananay a ‘alilay, ato tada ko^sanay hananay a ‘alilay, romasato ora matiyaay o coyka a fangcalay a tangsol hananay ami simata^ akomaen a ‘alilay, o tadafangcalay haw i , o caay ka cicamor to masamaamaanay a sapayiyo a ‘alilay, nawhani omipalomaay to ‘alilay i, ilasaca ko pifongsa ami patay to kacifaow ato misakapah to rengaw aci heci no ‘alilay, sanaw irasahca kopi kingsa no safo to ‘alilay, metalaw to kakali’angan to tileng no tamdaw a koma^en, lomasato, ira haca kora kaladatengan a tefo’ a ‘alilay, o hatilaay a ‘alilay i, manga’ayay ami saadihay ami paloma, o todongay to o malodateng to kaen no tamdaw.

O tayal to ‘alilay. 玉米的種植[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

Ano so^linen a somowal to pakaylaay to ‘alilay i, tangasa imatini macakat to ko fana’ no tamdaw to tayal to pakayniay i ‘alilay, mafana’ to ami palalamod to sapaloma, sanaw irato koya Ciin kaycaw(基因改造) hananay a ‘alilay, caay to kalecad to i ‘aya:way ami palomaan i lotok ato hadhaday o omah, caay to katalaw to fawo, fangcay to kohci makapahay to nenengen, ngalefen to itini i Amilika(美國),saadihay sato ami paloma, to sapacakay a patayni i loma a kanatalan, osanay haw i to sapakaen to kolong ato fafoy ato ‘ayam ato kalomaamaan, aca irangen to sasanga’en a pala-otong, todongay to kakaenen no tamdaw, orasa yamipalomaan a ‘alilay i, adihayay ko kasasiloma nira, caay ka ‘edengan sa ono tamdaw a cecay to kakaenen ko mipalomaan, halo o sapakaen to masamaama:any a ma’oripay, sanaw adihay ko kasasiloma no ngangan no mi palomaan to ‘aliliay, sanaw tangasa imatini, caay ko mamalasawad ko ‘alilay, ano o sasanga’en to wotong、ano o nananomen to、ano o sasanga’en to to simal、ano dateng to、caay ka’emin a sawalen ko sasanga’en to ‘alilay.  

O ‘alilay itini i Taywan. 有關台灣玉米/玉蜀黍[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

O ‘alilay i tini i Taywan(台灣), nano ‘ayaw isa tapang, saheto sanay omi cakayan naitini i padaka

Amirika(美國) ato timolay Amilika a Pasi(南美巴西), mi pacomod i Takaw(高雄) nacecay a pakaala  400 emangan no Ton(萬頓), o lanan a ‘alilay i oya ma’icangay ‘atekakay to o ailangen ho, o sasanga’en to oton, ato piyang a kasi, ato sapakaen to fafoy ato ‘ayam/topi, ato sasangaen to masamaamaa:nay a kakaenen, nikaorila ano saheto ono nairomaay a kanatal ami cakayan a ‘alilay I caay to ka ngaay, sanaw misa’icel ami paloma to ‘alilay kono itniay i Taywanay(台灣的), nawhani o naitiniay Amirika i, adihay ko ciinkaycaw(基因改造) hananay a ‘liliay, caay ka fangcal to tileng no tamdaw kolilanan, o saka kaliang no tileng no tamdaw ano kaenen, toyasato misa’icel to ami paloma tono tolongay o so’elinay facalay a ‘alilay, nga’ayay a kala-datengen, rikolsato saadihay sato komipalomaay, tangasa i 1990 a mihecaan oma palomaay to ‘alilay a omah tangasa irako enemay a kongcin(公頃), cecay mihca pakaara to 25 eman tonsoan(萬頓), likor sato toya misalinato ami pacomod toya WTO hananay a sa’opo tiya, itiyaay to ama lowan komipalomaay, saadihay sato koma siwkenay(休耕) a omah, nikaorila toya mafana’ to ko sefo(政府), itiya sato ami safaloco ami saliyaw misakakahad topi palomaan to ‘alilay, nikaolira imatini omi plomaan a ‘aliliay sahetoay ono Amilikaay(美國的) kosaadihayay a ‘alilay tolanan minfong san haw(明豐三號). Nikaorila caay ka awa kono mita o Taywan(台灣), ami sangaan to sapaloma a ‘alilay, iraay koya Taynong 1 haw(台農一號) hananay a ‘alilay, todongay o so^linay ono mitanan ami sangaan a sapaloma a ‘alilay, naitini i ‘etip tangasa i wali Howlan(花蓮), solin ami sa’icel ami palowad tono mitanan o Taywan a ‘alilay. (Siwkulan Amis/Pangcah Suman 2024.02.11)

Tahapinanang參考資料:[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]

1. 閔宗殿. 农史名词琐谈. 中國科技術語. 2009, 11(03): 55–57 [2010-08-03]. ISSN 1673-8578. CN: 11-5554/N. (原始內容存檔於2010-11-21).

2. 許寶華; 宮田一郎 (編). 漢語方言大詞典. 北京: 中華書局. 1999.

3. 見於明朝嘉靖三十四年成書的《鞏縣誌》,是最早的記載 《平涼府志》

4.《萊陽縣誌》卷二之六:「玉蜀黍,秫之別種,以種來自蜀,其潔如玉,故名。」