Tida'an
O ngangan no Tida'an (石梯坪部落由來)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
O Tida'an, masilsil i satimolan no sawali ko Tida'an no Fakong a 'Amis. o rakat no kafolaw,’alomanay ko maro’ay na i Makota’ay tayni i Tida’an no Fakong, sanaw ira to ko niyaro ittini.
O kasiikedan no niyaro’ (部落特色)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
O Tida'an a riyaro’, Se-Ti-pin(石梯坪) ko sowal no holam. pakayni i saka’orip o pala ko pinengnengan no Tida’an, itiniay i saka’etip a lilis no Sawalian lotok.(海岸山脈) caay ka ‘alomanay a makapahay a niyaro’ i ilaloma'ay no Fongbin-syang (豐濱鄉 sowal no holam ) no Hualien-siyen (花蓮縣 sowal no holam ) , misi’ayaw mililis to riyar ko pasawali a 'Amis, i tatihi no Makotaay ko Tida’an a riyaro’. o talakapahay a niyaro’ no pasawali a Pangcah i Kalinko. itini i caay ka 'alomanay a tamdaw. o tadafangcalay a niyaro’ ko Tida’an. Tada adihay ko cikaratay a ’ongcoy. nganganhan koya ’ongcoy, maemin caay kalecad ko kakaya’ay kamoko’ay, mahecad sarowirowais sanay mateli ko kawal, onini koya misowalan masakawalay a karat. adihay to ko masarakaay a ’ongcoy, ira ko marimooday, ira ko malecad to palosokan ato maamaan a ’ongcoy i riyar. misi’ayaw mililis to riyar ko pasawali a ’amis, tada kanga’ayan no palafangay a misalama, nengneng han i lalan tadamahapinang ko lawac, mangalef mililis to riyar mikefoh to i riyar ko masakaratay a ’ongcoy, ano malileng ko fongoh a tomireng a tamdaw i tongroh no padiyac.
O kakaenen no Tida'an a riyaro’, nawhani, misi’ayaw to riyar, mingataay to riyar mikitado to riyar a ma’orip, o kakaenen a foting, ’afar, kalang ato cekiw ato rengos, saheto itira i riyar a miala, fangcal ho ko romi’ad ira to ko kalomaan a kakaenen, sa ira ko mapalosiyangay a sowal. nika ano ira ko tadamaanay a romi’ad, mato misaloma’, pataloma’, kailisinan, pakelang ato mililafang caykaeca misahakhak anca misatoron malo hemay sapakaen.
Sakapito folad tangasa i sakafalo folad no kaciherangan to mihecahecaan adihay ko misalamaay ato mipalafanay a tamdaw tayni i Se-ti-ping ( sowal no holam ), ano tatanga’sa a miilisin to ko kasaniyaro’ no Pasawali a Pangcah na niyaroaro’, sa tadamaanay a demak to mihecahecaan konini, manga’ay kakayakayat sa to mato’asay ato wawa malacecay salafii’, cowa mamatawal no mako a rikorar no namo yo.
O katadamaanan no niyaro’ (人口分佈)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
Itiniay i Fengbin Cen no Hualien ko Tida'an a niyaro’, 104 ko sa’osi no parod no loma’, 245 ko sa’osi no tamdaw.
65% ko ka’aloman no Yincomin, polong han i, 159 ko tamdaw; o roma sato i, 35% ko ka’aloman no roma a finacadan, polong han i, 86 ko tamdaw.
O pa-sin-to(百分比) no ka’aloman no tamdaw no kasafinacadan i, ko 'Amis59%, Kebalan1%, roma5%.
O finacadan no Yincomin (所屬阿美族群)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
Tida'an a niyaro' i ko pasawalian a 'Amis a riyaro , o sa’alomanay a finacadan no Yincomin. itini i nowalian a lotok, mililis to riyar, mifater to Kalingko na itira i Fakong talatimol tangasa i Madawdaw, saka pasawali a ’Amis han. i tiniay i Fengbin-syang ( sowal no holam ) no Hualien-siyen ( sowal no holam) ko Fakong a niyaro’, o Malalo’ong a niyaro, o Tingalaw a niyaro’, o Fakong a niyaro’, o Haciliwan a niyaro’, Tidaan a niyaro’, o Makota’ay a niyaro’, Laeno a niyaro’, o Ticilan a niyaro’, o Cawi’ a niyaro ato Tafugan a niyaro’, moetep a niyaro ko pipolongan.
O pitooran no finawlan (族人信仰)[mikawit | o yin-se-ma no pisinanot]
O pitooran ko finawlan no Tida’an i, ira ko tosa a kinkay , o tingsi-kiw ato ciwlo-kiwkay i Makotaay , o ciwlo-kiwkay a tamdaw ko ka adihay. mamaan ca ko deamk no sapitolon ko niyaro’. pakayni sa’opo no kinkay，malosakarikec sto sakarakat no ’orip no Yincomin, ano iraay ko adada, o pades ato ira ko tatiihay a manmaan a demakan, maemin mitahidang to kiwkay mipadang.